„Bezpieka pogranicza” – recenzja

Książka licząca ponad 600 stron zawiera w sobie dziesiątki informacji i faktów związanych z działniem sił mających chronić granice powojennej Polski. Początkowo były to formacje i jednostki służące utrzymaniu nowych granic oraz obronie ich przed niedobitkami partyzantów, którym nie podobał się nowy ustrój, a także przed gangami przemycającymi ludzi z Polski do innych krajów. Z czasem, wskutek różnych przekształceń dotyczących samych jednostek wojskowych jak i wcielania ich w kolejne struktury sił bezpieczeństwa kraju, zmieniał się charakter sił broniących granic Polski. W związku z tym całkiem spora część obowiązków zmieniła się w pracę wywiadowczą mającą na celu śledzenie i zajmowanie się sprawdzaniem „posłuszeństwa” narodu.

„Bezpieka pogranicza” podzielona została na 6 rozdziałów. Pierwszy dotyczy głównie samych jednostek oraz kształtujących się struktur Wojsk Ochrony Pogranicza od końca drugiej wojny światowej do lat 90. Kolejne rozdziały zajmują się już poszczególnymi granicami - granicą północną, zachodnią, południową i wschodnią - oraz ostatnim dziesięcioleciem PRL. Każda z części omawia bardzo szczegłółowo wybrane strefy pogranicza, a ostatnia z nich relacjonuje funkcjonowanie WOP w końcowym działaniu komuny. Generalnie ilość faktów oraz zawartej wiedzy jest ogromna i trudno przytoczyć nawet pojedyncze ciekawsze historie. Z całą pewnością można powiedzieć, że ten bardzo dokładny zarys funkcjonowania WOP przez tyle lat komunizmu odzwierciedla także  (z grubsza jak i często bardzo detalicznie) zmiany ustrojowe i instytucjonalne zachodzące w naszym kraju po drugiej wojnie światowej. Zarówno z perspektywy władzy rządzącej jak i jednostek czy małych grup społecznych, których funkcjonowania „zahaczało” o zakres władzy przedstawicieli WOP.

Podsumowując, można polecić tę książkę każdemu, kogo interesują siły ochrony pogranicza w latach powojennych jak i współczesnej Polski. Książka będzie odpowiednia dla każdego, kto interesuje się historią naszego kraju i kto szuka wiedzy na temat tego, jak funkcjonowaliśmy za czasów komunizmu. Nie będzie to wprawdzie łatwa lektura, bo wymagająca skupienia i zrozumienia, natomiast na pewno warta przeczytania.

Agnieszka Pater
(agnieszka.pater@dlalejdis.pl)

Lech Kowalski „Bezpieka pogranicza. Historia zwiadu WOP 1945-1990” wydanictwo Fronda 2020