Jak wygląda grzybicze zapalenie jamy ustnej? Objawy, rozpoznanie

Grzybicze zapalenie jamy ustnej – co to jest i co je wywołuje?

Grzybicze zapalenie jamy ustnej to choroba wywoływana przez drożdżaki z rodzaju Candida – najczęściej Candida albicans. Istnieje mnóstwo czynników predysponujących do rozwoju zakażenia, a wśród nich np. długotrwała antybiotykoterapia, leczenie immunosupresyjne, zaburzenia metaboliczne (cukrzyca) lub hormonalne (niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, niedoczynność nadnerczy) czy niedobory składników odżywczych albo niedożywienie. W przypadku ich występowania wystarczy zetknąć się z drożdżakami, by doszło do niekontrolowanego ich namnożenia i rozwoju zakażenia¹.

Klasyfikacja grzybiczego zapalenia jamy ustnej

Wyróżnić można dwa rodzaje grzybiczego zapalenia jamy ustnej. Są nimi²:

• grzybica pierwotna – zmiany grzybicze występują wyłącznie w obrębie jamy ustnej (kandydoza pseudobłoniasta, rumieniowa, hiperplastyczna) oraz tkanek okołoustnych;
• grzybica wtórna – zmiany grzybicze stwierdza się nie tylko w jamie ustnej, ale także na skórze oraz innych błonach śluzowych.

Rodzaje grzybicy jamy ustnej

Kandydoza jamy ustnej może występować pod wieloma postaciami, między innymi jako³:

• ostra kandydoza rzekomobłoniasta;
• przewlekła kandydoza zanikowa;
• przewlekła kandydoza hiperplastyczna;
• ostra kandydoza zanikowa jamy ustnej;
• przewlekła kandydoza rozrostowa;
• zapalenie kącików ust.

Grzybicze zapalenie jamy ustnej – objawy

Typowym objawem grzybiczego zapalenie jamy ustnej jest przede wszystkim białawy, półprzezroczysty nalot występujący na powierzchni błon śluzowych w obrębie jamy ustnej, w tym na gardle, policzkach i podniebieniu. Zmiany mogą wystąpić także w okolicy kącików ust oraz na języku i dziąsłach⁴.

Wśród pozostałych objawów grzybicy jamy ustnej wymienia się³:

• suchość w jamie ustnej,
• dyskomfort podczas przełykania (jeśli zmiany ulokują się na przełyku),
• trudności w spożywaniu pokarmów,
• lekkie dolegliwości bólowe,
• zajady w kącikach ust (pękające i krwawiące zmiany),
• przykry zapach z ust.

Diagnostyka grzybiczego zapalenia jamy ustnej

Grzybicze zapalenie gardła i jamy ustnej rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego. Zostają dobrane odpowiednie leki i obserwuje się efekty leczenia. Jeśli nie przyniesie ono rezultatów, pacjent kierowany jest na specjalistyczne badania⁴.

Od chorego pobrany zostaje materiał ze zmian patologicznych (najczęściej 2 wymazy z tego samego miejsca), które później wykorzystuje się do przeprowadzenia badań mykologicznych. Podstawowa diagnostyka ponadto obejmuje hodowlę na podłożu agarowym, a następnie identyfikację biochemiczną wraz z oznaczeniem lekowrażliwości⁴.

Diagnostyka grzybiczego zapalenia jamy ustnej może być dodatkowo uzupełniona o⁴:

• badanie histologiczne wycinka pobranego z miejsca zajętego przez kolonie grzyba,
• badania serologiczne,
• wykrycie materiału genetycznego grzyba przy pomocy biologii molekularnej,
• badanie śliny.

O konieczności przeprowadzenia poszczególnych badań decyduje lekarz na podstawie występujących u pacjenta objawów, ogólnego stanu zdrowia i reakcji organizmu na zastosowane leczenie.

Grzybicze zapalenie jamy ustnej – leczenie

Osoby cierpiące na grzybicę jamy ustnej powinny przede wszystkim wyeliminować, a jeśli nie to przynajmniej ograniczyć wpływ czynników predysponujących. Wskazane jest leczenie chorób przewlekłych, jeśli takowe występują. Oprócz tego trzeba stosować leki przeciwgrzybicze działające miejscowo w postaci zawiesin, roztworów i żeli oraz przestrzegać podstawowych zasad higieny jamy ustnej. W zaawansowanym stadium choroby przyjmuje się doustne leki przeciwgrzybicze⁴.

Jakie leki bez recepty na grzybicze zapalenie jamy ustnej? W przebiegu infekcji grzybiczej można stosować Chlorchinaldin, który działa przyczynowo na szerokie spektrum bakterii i grzybów, przez co hamuje rozwój stanu zapalnego, którego objawem jest silny ból⁵.

Bibliografia:

1. Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm, Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, FP terapia i leki, Tom 66 · nr 8 · 2010.
2. Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J., Kandydoza jamy ustnej, Gerontologia Polska, tom 14, nr 4, 160–164.
3. Rogalski P., Kandydoza przewodu pokarmowego— fakty i mity, Gastroenterologia kliniczna, T. 2, nr 3, 2010.
4. Lorkowska-Zawicka B., Grzybicze zapalenie jamy ustnej, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2014.
5. ChPL Chlorchinaldin (dostęp: 2022.03.31.).