„Kształt ruin” – recenzja

Teorie spiskowe są jak bluszcz.

W środę 9 kwietnia 2014 roku podczas włamania do muzeum Jorge Eliecera Gaitana – kolumbijskiego męża stanu zamordowanego ponad pół wieku temu – zostaje ujęty mężczyzna. Tylko Juan Gabriel Vásquez wie, kim tak naprawdę jest zamordowany Carlos Carballo. Jest ogarniętym obsesją człowiekiem, który nie cofnie się przed niczym. Jednym z nielicznych wydających się znać prawdę na temat nie tylko śmierci Gaitana, lecz także morderstwa sprzed stu lat, które rozpędziło błędne koło kolumbijskiej przemocy.

Vásquez na przekór władzy, pamięci i faktom odkrywa przed czytelnikami opowieść skrywaną w mrokach historii. Polityczne zbrodnie przeplatają się z okrutnym terrorem, a rzeczywiste i urojone relacje łączą się ze sobą w skomplikowanym, wielowątkowym śledztwie. „Kształt ruin” to porywający thriller o poszukiwaniu prawdy, która zdaniem wielu powinna pozostać ukryta. Vásquez w niesamowity sposób posuwa się w zacieraniu linii między prawdą a fikcją. Narrator nie tylko relacjonuje sprzeczne ze sobą stanowiska. Każde z nich popiera np. fotografią czaszki, skanem zdjęcia rentgenowskiego, pokreślonymi wycinkami z gazet i ksiąg. Zamiast dialogów w książce znajdziemy zasłyszane wypowiedzi, a zamiast wyjaśnień dla czytelnika – ostrzeżenia. Gra toczy się tutaj do samego końca. Niezależnie od tego, którą stronę historii uznamy za właściwą, Vásquez skutecznie utrudnia czytelnikowi stanięcie po jednej z nich. Klimat opowieści jest porywający, wzrusza i zmusza czytelnika do myślenia. Mimo tego, że Kolumbia jest przedstawiona jako pozbawiona bezpieczeństwa i pełna smutku fascynujące jest dociekanie teorii spiskowych i odkrywanie prawdy, co pozwala czytelnikowi na tworzenie własnych konkluzji i wniosków.

„Kształt ruin” jest utworem fikcyjnym. Wszystkie postacie, zdarzenia, dokumenty i epizody z rzeczywistości teraźniejszej czy przeszłej użyte zostały tutaj w zmienionej formie z zachowaniem swobody właściwej dla literackiej wyobraźni. Czytelnik, który zechce szukać w książce zbieżności z rzeczywistością, czyni to wyłącznie na własną odpowiedzialność.

Ewelina Makoś
(ewelina.makos@dlalejdis.pl)

Juan Gabriel Vásquez, „Kształt ruin”, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2020.