„Maryla i Debora”- recenzja

Dwie młode kobiety, dwie postawy, dwie historie i losy, które w dramatyczny sposób się ze sobą splatają. Obie żyją w jednym mieście – przedwojennej i wojennej Warszawie, ale jakby na innych planetach. Maryla Wetlińska pochodzi z zamożnej rodziny, ma kochającego męża i spodziewa się wkrótce dziecka. Z kolei Debora Leman jest w związku z żonatym mężczyzną i wie, że ona i Aleksander nie będą w stanie założyć rodziny i stworzyć prawdziwego domu. Kobiety poznają się kilka dni przed wojną, gdy ciężarna Maryla mdleje na ulicy, a pielęgniarka Debora udziela jej pomocy. Jesienią 1942 r. ich spotkanie jest symboliczne, kiedy to uciekająca z getta Żydówka znajduje schronienie w domu Wetlińskich. W tym momencie Maryla musi odpowiedzieć sobie na pytanie, czy warto ryzykować życie najbliższych dla ocalenia innego, zupełnie obcego świata i osoby, której nie jest w stanie zaakceptować. To powieść o męskich i damskich wyborach, instynkcie życia i śmierci, wierności i zdradzie. Jest to pierwsza część trylogii, która ukazuje dzieje kilku warszawskich rodzin w dwudziestoleciu międzywojennym, czasach wojny i PRL-u.

Obie sylwetki kobiet pozwalają spojrzeć na rzeczywistość wojenną z innej strony, z punktu widzenia zwykłego człowieka, w tym przypadku kobiet, którym rzeczywistość wojenna zniszczyła plany i marzenia. Zauważalna jest przemiana bohaterek, czego wynikiem są dramatyczne wydarzenia. Początkowa beztroska Maryli i bycie niezależną zmienia się w wewnętrzny opór, bowiem kobieta nie potrafi przystosować się do nowych zasad panujących w jej mieście. Jest nieobecna, nie rozumie woli walki, jaką ma jej mąż, czuje się więc osamotniona. Z kolei Debora jest ubogą Żydówką, która już na starcie może być przegrana, ona jednak się łatwo nie poddaje. Jest to kobieta poważna, surowa i praktyczna z mocnym charakterem. Rezygnuje z własnej miłości dla innych; jej postawa jest szlachetna, niemal heroiczna. Mimo smutnego i dramatycznego tła wojennej rzeczywistości autorka pokazuje wiele emocji, istotne znaczenie ma tutaj zwyczajne, codzienne życie ludzi.

„Maryla i Debora” to przyzwoita proza obyczajowa z historycznym wątkiem w tle, a tym samym ciekawe zakończenie, które zachęca do oczekiwania na kolejną część i dalsze losy bohaterów.

Ewelina Makoś
(ewelina.makos@dlalejdis.pl)

Magdalena Mosiężna, „Maryla i Debora”, Wydawnictwo JanKa, Pruszków, 2020.