„Między światami. Moje życie i niewola w Iranie” – recenzja

Roxana Saberi to amerykańska dziennikarka, która zamieszkała w Iranie, by poznać swoje korzenie i zebrać materiał do książki o życiu Irakijczyków. Urzeka ją klimat tego kraju, aż do czasu, gdy nagle, na początku 2009 roku, zostaje aresztowana. Od tej chwili sprawy toczą się niezwykle szybko. Roxanie zostaje postawiony zarzut szpiegostwa. Szybko też ogłoszony zostaje wyrok: 8 lat więzienia w więzieniu Evin – osławionym miejscu, które zmienia osadzonych (niekoniecznie na lepsze).

Najłatwiej (i być może najrozsądniej) byłoby się poddać karze i poświęcić te 8 lat życia. Roxana jednak postanawia walczyć o sprawiedliwość. Będzie to od niej wymagało ogromnej odwagi, groźby śmierci bowiem stają się dla niej codziennością, a polityka Iranu, cóż, nie sprzyja kobietom.

Roxanie się udało. Swoją książkę napisała już po powrocie do Stanów Zjednoczonych. Mając ten fakt gdzieś z tyłu głowy, trochę inaczej odbiera się całą książkę. Choć jest ona emocjonalna i zatrważająca, to czyta się ją spokojniej, wiedząc, że autorce udało się przetrwać to piekło. Roxana bardzo skrupulatnie rozlicza się z przeszłością. Szczegółowo opisuje to, co spotkało ją w Iranie, mechanizmy irańskiego wywiadu, a także historie współwięźniarek, które często trafiały do Evin za walkę o swoje prawa.

Poza warstwą wspomnień – relacji z walki o wolność „Między światami” odbierać można też jako studium psychologiczne. Życie w ciągłym zagrożeniu, konieczność odnalezienia się w nowej, zupełnie nieznanej rzeczywistości irańskiego więzienia, uodpornienie się na bodźce zewnętrzne, podtrzymywanie w sobie nadziei, że jej się uda. I, co niezwykle trudne, jak wobec takiego okrucieństwa, prób złamania, pozostać sobą, nie zwątpić w to, w co się wierzy, uparcie dążyć do wybranego celu.

„Między światami” to książka, która w kompleksowy sposób stara się przekazać wydarzenia roku 2009. Poza sytuacją w irańskim więzieniu, Roxana odnosi się też do szerszego kontekstu: bieżącej polityki, stosunków irańsko-amerykańskich, historii, rewolucji islamskiej czy kultury.

Relacja Roxany Saberi to bardzo ważny głos w literaturze. Powszechność łamania praw człowieka, procesy, które same w sobie są farsą i losy osób, które nie miały tyle szczęścia co Roxana i wciąż jeszcze czekają być może za więziennymi murami, wierząc, że ktoś usłyszy ich głos…

Agata Podgajska
(agata.podgajska@dlalejdis.pl)

Roxana Saberi, Między światami. Moje życie i niewola w Iranie, Wydawnictwo SQN, Kraków 2015