„Pamiętnik Mary Berg. Relacja o dorastaniu w warszawskim getcie” – recenzja

W dniu swoich piętnastych urodzin główna bohaterka, Mary Berg, decyduje się na rozpoczęcie spisywania pamiętnika. Jest to również dzień, kiedy niemiecka armia naciska swoimi działaniami coraz mocniej Warszawę. Mary nie jest świadoma tego, że zanim zapisze dwanaście małych notesów będzie musiała wycierpieć cztery lata terroru oraz zanotować dokładnie każdy szczegół niektórych z najważniejszych wydarzeń XX wieku.

Autorka w swoim pamiętniku dokumentuje wszystko od momentu oblężenia Warszawy do brutalnego stłumienia powstania w getcie. Z wielką dokładnością opisuje ciężką sytuację uchodźców, życie nuworyszów, przymusowy werbunek do pracy, deportacje i walki bojowników ruchu oporu, którzy działali przeciwko niemieckiemu uciskowi. Mary została uratowana wraz z rodziną dzięki alianckiej akcji wymiany więźniów, dzięki temu przemyciła z Warszawy pamiętnik, który rozpoczęła pisać cztery lata wcześniej. W ten sposób ujawniła jeden z najbardziej niewiarygodnych dokumentów z okresu II wojny światowej. Jest to jedyna w swoim rodzaju osobista opowieść o tym, jak kochającej życie dziewczynie przyszło zmierzyć się z niesłychanym ludzkim cierpieniem w jednym z najmroczniejszych rozdziałów historii.

Wydanie, które zostało oddane w ręce czytelników jest w nowym tłumaczeniem wzbogaconym o nowe, niepublikowane wcześniej materiały. Mary razem z rodziną przebywała w getcie warszawskim od jego utworzenia w listopadzie 1940 roku do ostatnich dni przed akcją wysiedleńczą, która miała miejsce 22 lipca 1942 r. Rodzina Mary zaliczała się do osób uprzywilejowanych z racji amerykańskiego obywatelstwa jej matki. Zakładane przez nazistów w Polsce dzielnice miały za zadanie upokorzyć Żydów. Na początku życie w getcie wyglądało podobnie jak poza jego murami. Utrzymywał się podziemny handel, a żydowskie organizacje bojowe zbierały arsenał. Mary Berg mimo tego, że należała do grupy uprzywilejowanej z dnia na dzień oglądała wstrząsające tragedie swoich kolegów, sąsiadów i krewnych. Jej dziennik jak do tej pory jest jedyną relacją naocznego świadka tych okrutnych wydarzeń. W getcie dziewczyna sporządzała notatki w skrótowej formie, które zostały zmienione dopiero po jej przybyciu do Nowego Jorku.

„Pamiętnik Mary Berg” jest niezwykle wzruszającą opowieścią o wydarzeniach, jakie miały miejsce w warszawskim getcie. Historia ta porusza i wywołuje wiele emocji. Jeśli zatem chcecie poznać relację naocznego świadka, który znalazł się w samym centrum tych tragicznych zdarzeń, to polecam przeczytanie tego pamiętnika.

Ewelina Makoś
(ewelina.makos@dlalejdis.pl)

Mary Berg, „Pamiętnik Mary Berg. Relacja o dorastaniu w warszawskim getcie”, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa, 2021.