"Potem" – recenzja

No właśnie – czy istnieje jakieś "potem"? Forma naszego istnienia po śmierci, czy też może wszystko się kończy i zostaje pustka? Na to pytanie próbują odpowiadać religie, filozofia, a także nauka. A wszystko to zdaje się być ważne nie tyle po to, by zaspokoić ludzką ciekawość, a raczej ujarzmić choć trochę ten strach przed śmiercią i przed tym, co nieznane.

Bruce Greyson jest emerytowanym profesorem psychiatrii i nauk behawioralnych na Uniwersytecie Wirginii. Jest też jednym z najbardziej rozpoznawalnych naukowców zajmujących się badaniami z pogranicza śmierci. Poznanie wyników jego wieloletnich badań i wniosków, które na ich podstawie wyciągnął, wydało mi się bardzo interesujące, dlatego z ciekawością sięgnęłam po "Potem".

Niepozorna z wyglądu książka sklada się z dwudziestu rozdziałów, analizujących różne aspekty możliwego życia po śmierci. Wynikliwej obserwacji i badaniom poddane zostały doświadczenia osób, które przeżyły NDE (near-death experience), czyli odczuć z pogranicza śmierci (np. po doświadczeniu śmierci klinicznej lub otarła się o śmierć). Odwoływanie się do konkretnych przypadków nie tylko uwiardygadnia tę książkę, ale także czyni ją niezwykle ciekawą. Obserwacja tego, jak takie doświadczenie zmienia człowieka, pozwala także nam, czytelnikom, na wyciągnięcie samodzielnych wniosków.

"Potem" Bruce'a Greysona to zdecydowanie książka, która albo zostanie potraktowana w charakterze ciekawostki albo wywoła sporo emocjonalnych opinii i dyskusji. Temat śmierci jest bowiem tematem niezwykle drażliwym, a tu autor oczekuje od swoich czytelników otwarcia umysłu na przyjęcie zupełnie nowej, w niektórych kręgach rewolucyjnej wręcz, perspektywy – że śmierć to nie koniec, a bardziej moment przejściowy, most łączący dwa stany świadomości.

I tak jak z jednej strony ta teoria może dawać nadzieję, przynieść ulgę i pozwolić pogodzić się z tym, co nieuniknione, to z drugiej przyjęcie tej perspektywy wiąże się często z odrzuceniem tego, w co od lat wierzyliśmy. Opowiedzenie się po którejkolwiek ze stron nie jest łatwe.

To, co przede wszystko zwróciło moją uwagę podczas lektury to... fakt, że argumenty przytaczane przez autora brzmią całkiem wiarygodnie. W podobnych książkach często możemy natknąć się na naciągane teorie, subiektywne, niepoparte niczym konkretnym wizje.

"Potem" choć jest książką napisaną przez naukowca, nie jest trudna w odbiorze. Przytaczane przypadki osób, które doświadczyły NDE, przystępny język, którym autor objaśnia nam różne zawiłości, sprawiają, że książkę czyta się szybko i ze zrozumieniem. Nie mam pewności, czy Bruce Greyson odpowiedział w niej na wszystkie nurtujące nas pytania, ale z pewnością dał nam bazę do dalszych poszukiwań odpowiedzi i pokazał inną perspektywę, przez którą możemy filtrować nasze obawy i dotychczasowe informacje.

Bardzo ciekawa książka, która nie próbuje na siłę zmienić naszego światopoglądu, a jedynie zaprasza do przyjrzenia się śmierci pod mikroskopem.

AP
(biuro@dlalejdis.pl)

Bruce Greyson, "Potem. Lekarz dowodzi, że życie po życiu istnieje", Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2021