„Siedem wykładów z psychologii sztuki” – recenzja

Nawet tak krótki i bardzo uproszczony opis, może wydawać się dla niektórych zbyt skomplikowany. Zapewniam jednak, że każdy, kto uwielbia sztukę i jest jej ciekawy, powinien wziąć w nich udział. Dla większości widzów wystaw malarskich, oglądających spektakle albo uczestników innych wydarzeń kulturalnych pezentujących jakieś dzieła artystyczne, opinia na temat uczestnictwa skraca się zwykle do poczucia, że coś się podobało albo nie. Jeśli mamy wiedzę na temat sztuki, historii sztuki czy samej historii, to jesteśmy w stanie ocenić różne konteksty: czasowe, historyczne, kulutralne. Jednak całkowicie inną dziedziną są rozważania na temat powstawania samych procesów twórczych jak i osobowości oraz wpływów zewnętrznych, które jako całość zawierają się w finalnym produkcie czyli dziele.

Psychlogia sztuki jest relatywnie młodą częścią nauk psychologicznych. Pozornie mogłaby nam się kojarzyć tylko z poszukiwaniem odpowiedzi na to, kim trzeba być w głowie, żeby zostać wielkim artystą. Jednak badacze zajmujący się tą dziedziną, zadają o wiele więcej pytań. Nie tylko o procesy, które zachodzą w podświadomości i świadomości ludzkiej, a które wpływają bezpośrednio na tworzenia metarialne dzieła istniejącego w głowie twórcy. Badają, czym jest w ogóle sztuka dla ludzi jako dla ssaków; jakie wyraża potrzeby; jak pozwala poznać rzeczywistość albo wzbogacić własne doświadczenia o przeżycia zabrane z jej doświadczania. Inne pytania dotyczącą samych procesów powstawania sztuki. Co jest tym czymś, co powoduje, że w danej grupie ludzi o tych samych umiejętnościach, tylko jej nieliczni uczestnicy stworzą coś wyjątkowego. Również co z kolei wpływa lub powoduje, że dana grupa ludzi tak a nie inaczej odbiera właśnie dane dzieło. Przykładów można by mnożyć, a trzeba też dodać, że odpowiedzi nieraz wcale nie są takie jednoznaczne.

„Siedem wykładów z psychologii sztuki” to bardzo ciekawa książka dla każdego, kto interesuje się sztuką oraz powstawaniem procesów twórczych i ich odbieraniem. Jak tytuł wskazuje, znajduje się tutaj siedem rozdziałów, które dotyczą m.in. malarstwa, muzyki, literatury. Na początku natomiast czytelnicy zostają wprowadzeni w świat tego jak nauka pojmuje sztukę. Dzięki temu zyskujemy już od samego wstepu inny punkt widzenia, wychodzący poza subiektywną percepcję. Nie będę ukrywać, że jest to książka, którą należy czytać ze skupieniem. Tak jak w czasie realnych wykładów, by z nich skorzystać, trzeba się skoncentrować. Zapewniam jednak, że wiedza, mnogość opisywanych badań praktycznych i ciekawostek związanych z poznawaniem procesów twórczych, rekompensuje chwile koniecznej uwagi.

Agnieszka Pater
(agnieszka.pater@dlalejdis.pl)

Stanisław Kowalik, „Siedem wykładów z psychologii sztuki”, Zysk i S-ka 2020