Zastrzyki antykoncepcyjne

Właściwa dawka do celów antykoncepcyjnych to 150 mg podawana domięśniowo (w mięsień pośladkowy lub naramienny).

Substancja ta jest syntetycznym odpowiednikiem progesteronu (naturalnego hormonu wytwarzanego w cyklu miesięcznym). Prowadzi do zahamowania jajeczkowania oraz zagęszczenia śluzu szyjkowego. Jego stała obecność w organizmie powoduje zatrzymanie procesu dojrzewania komórek jajowych w jajnikach. Substancja przechowywana jest w fiolkach lub w strzykawkach. Jeden zastrzyk działa skutecznie przez 3 miesiące. Wykonany głęboko domięśniowo powoduje, że substancja czynna stopniowo uwalnia się do krwioobiegu. Oznacza to jednak także, że na początku 3-miesięcznego okresu działania dawka ta jest dużo wyższa, niż w ostatnim miesiącu, ale i wystarczająca, by blokować owulację.

Skuteczność
Skuteczność tej metody nieco przekracza skuteczność sterylizacji i jest większa niż wszystkich innych odwracalnych metod. Ponieważ stężenia w surowicy są stosunkowo duże, na skuteczność nie wpływa masa ciała (metoda jest dobra dla kobiet z nadwagą) czy stosowanie leków indukujących enzymy wątrobowe. Przeciwnie, zastrzyki antykoncepcyjne są znakomite dla kobiet przyjmujących leki przeciwpadaczkowe, ponieważ duże stężenie progestagenów podnosi próg wystąpienia drgawek.

Zalety
Podobnie jak formy antykoncepcji o stałym wydzielaniu hormonów, DMPA nie wpływa na aktywność seksualną. Brak działań niepożądanych związanych z estrogenami pozwala na zastosowanie DMPA u kobiet z wrodzonymi chorobami serca oraz u kobiet po 30. roku życia, które palą tytoń lub są obciążone innymi czynnikami ryzyka, jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca. Kolejną zaletą jest to, że DMPA zwiększa ilość pokarmu u matek karmiących, co stanowi zupełne przeciwieństwo tabletek antykoncepcyjnych. Stężenie leku w pokarmie jest minimalne i nie stwierdzono jego wpływu na wzrost i rozwój niemowlęcia. Lek wpływa także na zmniejszenie bólu menstruacyjnego oraz powoduje łagodniejsze objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego. O zastrzykach należy pomyśleć 4 razy w roku, jedna dawka to 45 zł.

Wady
Do poważniejszych problemów wynikających ze stosowania zastrzyków antykoncepcyjnych należą nieregularne miesiączki, tkliwość piersi i depresja. U około połowy kobiet przerywających stosowanie DMPA, można się spodziewać powrót normalnych miesiączek w ciągu 6 miesięcy, natomiast u 25 % kobiet w ciągu roku. Opóźnienie w zajściu w ciążę po zaprzestaniu stosowania DMPA jest również wynikiem stosowania zastrzyków. Wszystkie inne czasowe metody pozwalają na szybszy powrót do płodności. Opóźnienie zajścia w ciążę wynosi około 9 miesięcy po ostatnim zastrzyku i nie wydłuża się wraz z dłuższym czasem stosowania metody. Kobiety, które chcą zajść w ciążę natychmiast po zaprzestaniu antykoncepcji, nie powinny stosować DMPA. Zastrzyki mogą powodować również bóle i zawroty głowy, bezsenność, podwyższenie temperatury ciała.

Przeciwwskazania
Zastrzyków antykoncepcyjnych nie powinny stosować kobiety uczulone na medrokryprogesteron, a także z podejrzeniem raka sutka lub narządu rodnego. Wyklucza się także kobiety mające skłonność do zakrzepowego zapalenia żył (zakrzepica) oraz zaburzenia krążenia mózgowego, mogą bowiem wystąpić powikłania zakrzepowo- zatorowe.

Tak jak w przypadku każdej antykoncepcji hormonalnej, przed decyzją o stosowaniu zastrzyków, należy przeprowadzić podstawowe badania (badanie ginekologiczne, cytologia, morfologia). Antykoncepcja w zastrzykach jest zazwyczaj stosowana w sytuacjach, gdy kobieta nie ma łatwego dostępu do środków doustnych lub z jakiegoś powodu nie jest w stanie ich przyjmować. Należy pamiętać, że zastrzyk raz zastosowany przestaje działać po trzech miesiącach. Tak więc zmiana decyzji o zapobieganiu ciąży i powrót do płodności jest dłuższy niż w przypadku pigułek i plastrów.

Magdalena Kamyszek
(seks@dlalejdis.pl)