„Zwierzęta zodiaku w kulturze Japonii” - recenzja

W 1868 roku Kraj Wschodzącego Słońca zdecydował się na przeprowadzenie gruntownych zmian w państwie, które do historii przeszły jako reformy ery Meiji. Osoby odpowiedzialne za reorganizację, wzorowały się głównie na krajach Zachodnich, wprowadzając liczne modyfikacje. W ich wyniku w Japonii obowiązuje obecnie, tak jak u nas, kalendarz gregoriański, ale dawny nie zniknął całkowicie. W dalszym ciągu używa się go przy okazji niektórych świąt, ceremonii, czy wydarzeń kulturalnych, jak również jest obecny w wierzeniach wyspiarzy. Dodatkowo odniesienia do niego są widoczne w licznych produktach popkultury. Do kalendarza są przypisane konkretne zwierzęta zodiaku (dwanaście zwierząt), i to właśnie im jest poświęcona książka.

W ramach wstępu zostaje nam pokrótce wyjaśnione, czym jest kalendarz japoński - jaką ma strukturę, historię oraz inne, ważne z punktu widzenia lepszego zrozumienia tematu informacje. Następnie opisano występujące w nim zwierzęta (są to szczur, wół, tygrys, królik, smok, wąż, koń, owca, małpa, kogut, pies, dzik i kot), z czego każdemu poświęcony jest osobny rozdział. Tak więc mamy wszystkie informacje zebrane w jednym miejscu - legendy, wierzenia, cechy przypisywane osobom spod konkretnego zodiaku, a nawet przysłowia i powiedzenia. Te ostatnie zapisano nawet w języku japońskim, wraz z wymową oraz tłumaczeniem na język polski, a także z objaśnieniem, gdy jest ono konieczne. W dalszej części mamy też rozdział poświęcony funkcjonowaniu zwierząt zodiaku w przestrzeni publicznej - jakie są przesądy z nimi związane, czy na jakie okazje Japończycy zaopatrują się w talizmany z podobizną konkretnych zwierząt. Ostatni rozdział dotyczy używania ich wizerunku w sztuce.

Według mnie bardzo fajnym dodatkiem jest rozpiska upieszczona na końcu książki, uwzględniająca okres od 1901 do 2008 roku, tak że można sobie sprawdzić, jakiego jest się zodiaku według kalendarza japońskiego.

Podsumowując, pozycja jest bardzo dobrym uzupełnieniem szczególnie dla studentów kierunków związanych z Japonią, a także dla osób zafascynowanych tą daleką kulturą, czy jej produktami popkulturowymi. Przeczytanie tej książki z pewnością pozwoli lepiej rozumieć wiele wątków występujących choćby w mandze, czy anime, a dla osób które fascynują się kulturą samą w sobie (nie tylko japońską), będzie to bardzo ciekawa lektura.

Izabela Guszkowska
(izabela.guszkowska@dlalejdis.pl)

Magdalena Tomaszewska - Bolałek, „Zwierzęta zodiaku w kulturze Japonii”, Wydawnictwo Hanami, Warszawa 2007.