Malowniczo położone nad rzeką Supraśl Muzeum Ikon mieści się na terenie prawosławnego monasteru, który ma ponad 500-letnią tradycję. Jest oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. W jego zbiorach jest ok. 1,5 tys. zabytków. Duża część tego zbioru to ikony zatrzymane przez celników w czasie prób przemytu ich do Polski zza wschodniej granicy, które po zakończeniu postępowań sądowych zostały przekazane do muzeum.
Od lutego 2007 w Supraślu zainstalowana jest pierwsza stała ekspozycja – „Ikona. Obraz i słowo – między tym, co ulotne a wieczne”, obejmująca około 300 ikon, przedmiotów sakralnych i unikatowych fresków. Wystawa ma charakter multimedialny, eksponaty są wzbogacone o oprawę świetlną, obrazową i dźwiękową. To wszystko, podobnie jak dekoracje w każdej z 9 sal (nawiązujące m.in. do wnętrza cerkwi, czy też wiejskiej chaty), wprowadzić ma oglądających w kontemplacyjny nastrój i pomóc w zrozumieniu roli (nie tylko religijnej, ale też historycznej i obyczajowej) ikony w prawosławiu. Autorem koncepcji artystycznej jest dyrektor Muzeum Podlaskiego w Białymstoku Andrzej Lechowski. Autorem scenariusza – Krystyna Stawecka. Odwiedziłyśmy to miejsce przy okazji naszego weekendowego wyjazdu do Białegostoku. Jedna z naszych znajomych pochodząca z tego miasta bardzo mocno zachęcała nas do odwiedzin Supraśla i tego niezwykłego Muzeum. Uległyśmy jej namowom i nie żałujemy. Naprawdę warto. Religia prawosławna dla nas jest dość tajemnicza, dzięki odwiedzinom w monasterze męskim, a także Muzeum Ikon mogłyśmy poznać bliżej ideologię tej religii i jej zasady. Niemalże dotknąć tej wiary. Zastanawiałyśmy się w sumie skąd pomysł na Muzeum Ikon? Pomysł utworzenia Muzeum Ikon w Supraślu zrodził się w 1998. Rok później Muzeum Podlaskie podpisało umowę z prawosławną diecezją białostocko-gdańską, dotyczącą m.in. dzierżawy pomieszczeń. Zabrakło jednak środków na remont kapitalny budynku (dawnego Pałacu Opatów znajdującego się na terenie monasteru), który był w bardzo złym stanie technicznym. Pierwsze pieniądze, na remont dachów, przekazał Generalny Konserwator Zabytków. Po kilkuletnich staraniach z różnych źródeł udało się uzyskać środki na kapitalny remont pomieszczeń i przygotowanie wystawy. Wszystkie prace, łącznie z przygotowaniem stałej multimedialnej ekspozycji, kosztowały dotąd 4,5 mln zł. Ale jedno jest pewne: warto było! Wszystkie pomieszczenia robią na odwiedzających bardzo duże wrażenie. Ich aranżacje pozwalają na całkowite oderwanie się od rzeczywistości i przeniesienie do innego świata. Panujący półmrok w Muzeum nadaje szczególnego klimatu podczas zwiedzania, ale pełni także funkcje związane z zabezpieczeniem ikon. Bowiem nie każdy wie, że światło szkodzi ikonom, stąd jest ono ograniczone tutaj do minimum, ale jednocześnie nie przeszkadza to w kontemplacji. Zwiedzanie odbywa się z opiekunem wystawy lub przewodnikiem, który posiada bardzo bogatą wiedzę na temat ikon. Chętnie także odpowiada na każde pytanie, nawet najbardziej skomplikowane. To duży plus tego miejsca, bowiem bez osoby w postaci mentora moglibyśmy mieć niedosyt w postaci małej ilości informacji.
Warto przyjechać do Supraśla i zagościć w progach Muzeum Ikon, przeżyjecie niezapomniane chwile i zaczerpnięcie ciekawej wiedzy.
Joanna Sieg (joanna.sieg@dlalejdis.pl)
Joanna Ulanowicz (joanna.ulanowicz@dlalejdis.pl)
MUZEUM IKON W SUPRAŚLU
Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku
ul. Klasztorna 1, 16-030 Supraśl