"Ciała niebieskie" - recenzja

"Ciała niebieskie" to powieść niemieckiej powieściopisarki z gatunku jeszcze mało znanego w Polsce "literatury wnuków" i próba rozliczenia się z trudną przeszłością, poszukiwania prawdy, swoistą próbą rehabilitacji i odkupienia win. Czy wniesie coś do życia polskiego czytelnika i odpowie na jego pytania dotyczące tego okresu naszej wspólnej historii?

Bohaterką, a zarazem narratorką powieści jest Freia. Jej dzieciństwo, początek dorosłego życia prawie nie różni się od tego, co przeżywają jej rówieśnicy. Nauka, pierwsze poważne wybory i dylematy, niepowodzenia miłosne, ciekawość świata. Jedynie brak bliskości, obojętność i rozmów o przeszłości wzbudza niepokój. To pobudza jej ciekawość, jest pewna, że dziadkowie skrywają jakiś sekret co inspiruje chęć jego odkrycia.

Tanja Dückers pozwala zajrzeć nam w domowe pielesze, przyjrzeć się im z bliska, dostrzec poważne rysy na rodzinnym wizerunku. Bo tej familii nie omijają typowe kryzysy, kłótnie, nieporozumienia, niespójności. I tak jak inni mają swoje tajemnice, których nie chcą zdradzać przed dziećmi, wnukami. Jednak przychodzi taki czas kiedy kurtyna niedomówień musi zostać podniesiona i skonfrontowana z rzeczywistością.

II wojna światowa jest nie mniej traumatyczna dla Niemców, jak dla nas Polaków. Nie można wszystkich ludzi mierzyć jedna miarą. Ich kraj był podzielony między tych co popierali Hitlera, a tych co negowali jego rozporządzenia bądź byli obojętni na to, co dzieje się w ich otoczeniu. Pokolenie wnuków i jednych i drugich dziś mają nie lada orzech do zgryzienia. Jedni czują się winni za okrucieństwo, bestialstwo i ślepe posłuszeństwo swoich przodków, drudzy czują żal, że dziadkowie nie mogli lub bali się zrobić więcej. Jaką postawę skrywa rodzina z powieści "Ciała niebieskie"? Tego oczywiście nie zdradzę, a ciekawych zapraszam do lektury.

Mnie osobiście zniechęciło żółwie tempo akcji. Fabuła osnuta jest na retrospekcjach, powrotach do przeszłości młodej dziewczyny. Poznajemy jej dzieciństwo i choć rozwijające się w świetle tajemnic, nie bardzo wpłynęło na postrzeganie świata, dające do myślenia refleksje. Nagonione blurbem napięcie, oczekiwanie na rozwiązanie zagadki, rozpływa się w osobistych rozważaniach, a kiedy przychodzi kulminacyjny moment nie wstrząsa mną wyznanie babki. Co więcej nie domyśliłam się, że to już jest koniec, że to o to chodziło, że to jest meritum, puenta książki.

Dla mnie "Ciała niebieskie" nie były tym, czego oczekiwałam. Nie dały mi odpowiedzi na pytania kłębiące w głowie, nie pobudziły serca do szybszych uderzeń, nie zmusiły do nerwowego obgryzania paznokci, nie wbiły w fotel. Mam wrażenie, że Tanja Dückers dała się ponieść na fali nowego nurtu i szybko w nim utonęła.

Aleksandra Jesiołowska
(aleksandra.jesiolowska@dlalejdis.pl)

"Ciała niebieskie" Tanja Dückers, tł. Magdalena Jatowska, Świat Książki, Warszawa 2015