Polskie Dziady, czyli Andrzejki

Są ku temu powody, gdyż święto, które przypada na noc z 29 na 30 listopada zwiastuje rozpoczęcie Adwentu. Jest to ostatnia okazja do zabawy i głośnej imprezy w gronie przyjaciół.

Geneza
W Polsce obchodzone są od kilku pokoleń i wcale nie tracą na popularności. W przeszłości wróżby andrzejkowe miały charakter wyłącznie matrymonialny i przeznaczone były dla niezamężnych dziewcząt. Początkowo traktowano je bardzo poważnie, a wróżby odprawiano indywidualnie, w odosobnieniu. Potem przybrały formę zbiorową, organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu, natomiast obecnie przekształciły się w niezobowiązującą zabawę gromadzącą młodzież obojga płci.

Pochodzenie Andrzejek nie jest do końca znane. Niektórzy autorzy wskazują, że jest to pogańskie święto, ze względu na pochodzenie - starożytna Grecja. Wskazuje na to podobieństwo etymologiczne imienia Andrzej (gr. Andress) i greckich słów aner, andros, które oznaczają męża czy też mężczyznę. Inni odwołują się do kultu starogermańskiego boga Frejra - dawcy bogactw, bóstwa miłości i płodności. Natomiast wyznawcy Jezusa modlili się do św. Andrzeja o szczęśliwe i długie małżeństwo.

Oficjalnie obrzędy związane z Wigilią św. Andrzeja z XII wieku, jednak istnieją dowody, że tradycja ta sięga wcześniejszych czasów. Do naszej Ojczyzny przywędrowała nieco później, mniej więcej w okolicach wieku XVI.

Przepowiednie
Poza huczną zabawą, w Andrzejki wykonywane są różnego rodzaju wróżby, najczęściej dotyczące tematyki związków damsko-męskich. Oto kilka propozycji popularnych wróżb:

• Lanie wosku – to chyba najpopularniejsza andrzejkowa wróżba. Do tej czynności potrzebne nam będą: miska z wodą, klucz z dużą dziurką oraz wosk ze świeczki. Wosk wlewamy przez dziurkę klucza do miski do momentu aż ułoży się w jakiś kształt. Czekamy aż zaschnie i delikatnie wyjmujemy go z wody. Następnie z użyciem zapalonej lampki w stronę ściany, zaschnięty wosk trzymamy tak, aby na ścianę padał cień. Próbujemy odczytać jaki kształt powstał.
• Serce – z kolorowego sztywnego papieru wyciąć dwa serca. Na jednym z nich piszemy żeńskie imiona, zaś na drugim męskie. Mogą być i starsze i te bardziej nowoczesne oraz zagraniczne. Do wykonania tej wróżby potrzebna będzie również pinezka lub igła. Panie otrzymują serduszko z męskimi imionami, a panowie z żeńskimi. Odwracamy je, by nie było ich widać. Każdy po kolei musi wbić pinezkę w serce w jakąś jego część. Następnie sprawdzamy jakie imię trafiono lub obok jakiego się znalazło. Takie imię należeć będzie do przyszłej żony lub męża.
• Buty – ta zabawa również cieszy się dużą popularnością. Każdy z uczestników zdejmuje lewy but. Następnie ustawiamy je od samej ściany w linii prostej, w kierunku drzwi. Buty muszą się wzajemnie dotykać. Przekładamy te buty z końca na początek kolejki, żeby sznur przesuwał się naprzód. Właściciel buta, który jako pierwszy przekroczy próg najszybciej ze wszystkich weźmie ślub!
• Wróżba z kolorów – nieco mniej znana wróżba. Do woreczka/naczynia wrzucamy kolorowe kartki, a następnie losujemy jedną z przepowiedni. Poszczególne kolory oznaczają: 
  • biały-szczęście,
  • czerwony-jesteś bardzo lubianą osobą,
  • czarny-drobny pech, 
  • żółty-ktoś zazdrości ci dobrej oceny, 
  • fioletowy-czeka cię miła niespodzianka, 
  • szary-smutek, 
  • zielony - spełnią się Twoje marzenia
• Wróżba z jabłkiem – do odgadnięcia tej przepowiedni potrzebne nam będzie jabłko, a właściwie jego skórka. Jabłko obieramy w taki sposób, żeby skórka był jak najdłuższa. Następnie delikatnie rzucamy ją za siebie. Odwracamy się, a z ich zakrętów próbujemy zgadnąć literę, która oznaczać będzie początkową literę imienia przyszłego narzeczonego lub narzeczonej.
• Kleks – do tej zabawy potrzebna będzie kartka papieru oraz atrament lub farba. Kartkę składamy na pół, następnie rozkładamy by dobrze widać było zgięcie. W tym miejscu tworzymy kleksa, czyli plamę. Kartkę składamy i mocno ściskamy, dzięki czemu odbije się na obu połówkach. Rozkładamy kartkę i obserwujemy kształt. Próbujemy odgadnąć kształt powstałego kleksa.
• Włos ukochanej osoby – do tej wróżby będziemy potrzebowali świeczkę oraz… włos. Jeżeli chcemy, aby jakiś chłopak/ dziewczyna zwrócił na nas uwagę, wystarczy, że zdobędziemy włos. W andrzejkowy wieczór spalimy go. Z tego co po nim pozostało, wkładamy do małego pudełeczka i nosimy przy sobie przez 13 dni. Ostatniego dnia on/ona ,,spojrzy" na nas w zupełnie inny sposób.

Klaudia Kwiatkowska
(klaudia.kwiatkowska@dlalejdis.pl)

^{Fot. pixabay.com}