1000 lat wspólnej historii – Muzeum Historii Żydów Polskich

Spoiwem przeszło 1000 lata historii państwowości Polski jest jej różnorodność, przejawiająca się w multikulturowości i tolerancji. Koegzystencja wielu narodów, wyznań i światopoglądów spotykała się w jednym punkcie – miłości do kraju.

Nie da się wymazać budzących wstyd sytuacji, nie da się również podważyć zasług jakie Polska ma we wspólnej historii polsko-żydowskiej. W świecie po Holokauście nic nie wydaje się oczywiste, zwłaszcza w Polsce, która przez wielu jest traktowana jako swoista mogiła zamordowanych Żydów. Dlatego znamienny jest fakt, że właśnie teraz kiedy przez Europę przelewa się kolejna fala antagonizmów wyznaniowych w epicentrum wydarzeń sprzed ponad 70 lat powstaje muzeum życia. Miejsce poświęcone pokojowi, zgodzie i współistnieniu. Znamienny jest fakt że to właśnie miejsce jest mianownikiem wspólnych losów dwóch diametralnie od siebie różnych narodów, które przez przeszło tysiąclecie koegzystowało ze sobą zrastając we wspólny organizm. W końcu znamiennym jest również to, że to historia opowiedziana jest oczami ówczesnych, zatem pozbawiona jest krytycznej oceny czasu. Muzeum rodziło się w bólach ponad 20 lat w Stowarzyszeniu Żydowski Instytut Historyczny, które to zdobywało środki i poparcie swej inicjatywy na całym świecie. W 2005 roku udało się powołać do życia twór Muzeum Historii Żydów Polskich, nad którym patronat objął ówczesnych Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. W tym samym roku dzięki trójstronnemu porozumieniu między Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezydentem m.st. Warszawy oraz Przewodniczącym Stowarzyszenia ŻIH udało się sfinansować m.in. koszt budowy budynku i jego wyposażenia. Wyjątkową kartą we wspólnej historii było zatem otwarcie wystawy stałej 28.10.2014. w MHŻP w Warszawie na ulicy Anielewicza 6, na Muranowie, który to przed wojną był ośrodkiem życia żydowskiego stolicy. Bryła muzeum jest nowoczesna a wnętrze gra rolę w teatrze wyobrażeń gdyż już samo wejście nawiązuje do biblijnej przeprawy Mojżesza przez Morze Czerwone. Centralnym punktem wystawy i samego budynku jest zrekonstruowana synagoga z Gwoźdźca, przy której pracowali pasjonaci z całego świata pod czujnym okiem najlepszych mistrzów zawodu między innymi z Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Wystawę główną podzielono na sekcje, niejako sekwencje historii, dzięki czemu wprost wpada się w wir historii, uruchamiając nie tylko zmysł wzroku ale i słuchu, dzięki czemu wizyta w muzeum jest doświadczeniem na długo zapadającym w pamięć. Multimedialność muzeum rzuca się w oczy niemalże od samego początku, wszystko jest intuicyjne, spójne i supernowoczesne z zachowaniem światowych standardów muzealnych.

Pierwszą galerią jest „Las” czyli metaforyczna opowieść o pojawieniu się Żydów w „Po-lin” (hebr. tutaj odpocznij). Dalej robi się tylko ciekawiej, bo galeria „Pierwsze spotkanie” jest już przebogata w szczegóły historii aż do roku 1500. Następna galeria nazwana nie bez powodu Paradisus Iudaeorum – czyli Żydowski Raj, bo opowiada o złotych latach Polski, a tym samym i ich obywateli. Kolejna galeria pt. „Miasteczko” jest epopeją krajobrazu życia codziennego. Galeria piąta „Wyzwania nowoczesności” to polska rozbiorowa, zatem trudny czas dla całego narodu i jej obywateli. „Na żydowskiej ulicy” to nic innego jak przeniesienie tętniących życiem ulic przedwojennych sztetli w mury muzeum. Galeria „Zagłada” jest trudną lekcją historii Europy, która już na zawsze pozostanie czarną historią w dziejach ludzkości Na tym jednak nie koniec, gdyż ostatnią galerią, która ma formę otwartą jest powojnie, której karty nie zostały jeszcze spisane. Muzeum jest podróżą do świata, którego już nie ma, ale jak podkreślają twórcy wystawy jest to muzeum życia, miejsce wspólnej tysiącletniej historii o której nie wolno i nie można zapomnieć.

„Nie da się zrozumieć i w pełni przeżyć historii Polski bez znajomości historii Żydów polskich… Nie da się również zrozumieć historii Żydów bez znajomości historii polskiej.”
Prezydent RP Bronisław Komorowski
(otwarcie wystawy stałej w MHŻW)

Iwona Wachel
(iwona.wachel@dlalejdis.pl)

^{Fot. W. Kryński}