„Błazen – wielki mąż. Opowieść o Tadeuszu Boyu-Żeleńskim” - recenzja

„Boy” znany jest szerszej grupie odbiorców jako tłumacz książek należących do kanonu literatury francuskiej. Balzac, Diderot, Molier, Proust – ich dzieła znamy i lubimy w przekładzie właśnie Żeleńskiego. Z biografii Hena wyłania się jednak szerszy obraz pisarza jako recenzenta, felietonisty, lekarza, męża, kochanka. Hen przedstawia swojego bohatera głównie przez pryzmat jego twórczości. Z wielkim taktem natomiast przemyca sprawy osobiste, w tym nie do końca udane małżeństwo. Wydaje się, że Tadeusz Boy-Żeleński światopoglądowo wyprzedził swoje czasy, ale w biografii Hena zabrakło mi choć kropli krytycyzmu do opisywanej postaci. Na każdej stronie czułam wielki szacunek i podziw autora dla Tadeusza Boya Żeleńskiego. Z jednej strony należy uznać to za zaletę, gdyż każdy pragnąłby takiego biografa dla siebie. Z drugiej jednak można poczuć pewien niedosyt.

Szczerze mówiąc, mam mieszane uczucia, jeśli chodzi o tę biografię. Czyta się ją chwilami ciężko, przez wzgląd na zaburzoną chronologię, częste dygresje oraz nagromadzenie opisów dzieł, cytatów. Polecam więc zarezerwować sobie trochę czasu, by z należytą starannością podejść do lektury i wyłuskać z niej to, co najlepsze. Biografia autorstwa Hena jest również pełna ciekawostek z życia „Boya”, które nadają dynamiki tekstowi i czasami są również wykorzystywane przez autora, by snuć własne refleksje. Całość muszę uznać za dzieło warte uwagi. Dodatkowym smaczkiem jest ciekawy obraz polskich miast – Warszawy, Krakowa i Lwowa.

Entuzjazm i przychylne spojrzenie Józefa Hena na postać  Tadeusza Boya-Żeleńskiego udzielają się czytelnikowi i sprawiają, że patrzymy na niego bezkrytycznie. Chwilami jest dowcipnie, ale przede wszystkim wnikliwie. „Błazen – wielki mąż” to prawdziwa afirmacja postaci Tadeusza Boya-Żeleńskiego. W pakiecie dostajemy obszerny opis czasów w jakich przyszło mu żyć. Dla miłośników „Boya” pozycja obowiązkowa. Pozostali po lekturze mogą sięgnąć głębiej, dalej w twórczość Żeleńskiego i sami przekonać się o nietuzinkowości tej postaci.

Anna Wasyliszyn
(anna.wasyliszyn@dlalejdis.pl)

Józef Hen, „Błazen – wielki mąż. Opowieść o Tadeuszu Boyu-Żeleńskim” , Kraków, Wydawnictwo MG, 2023