„Kradzież”- recenzja

Elsa, główna bohaterka, w dzieciństwie była świadkiem kradzieży, a potem śmierci ukochanego renifera, co naznacza jej życie na raz na zawsze. Umorzone śledztwo w tej sprawie, to dopiero początek wielkiej niesprawiedliwości, jaka spotyka rdzenną ludność. Straty reniferów zaczynają być coraz większe, tak samo jak napięcie między mieszkańcami, a władzami bagatelizującymi tragedię Saamów. Dorosła bohaterka zaczyna szukać sprawiedliwości dla siebie i swoich bliskich, a także dla ukochanych zwierząt, rozpoczynając swoja krucjatę o szacunek dla Saamów i ich wierzeń, kultury, a także ukaranie winnych zabójstw zwierząt.

Ann-Hellen Laestadius tworzy mocną opowieść, będącą zarazem oskarżeniem współczesnego świata, dla którego postęp i chciwość są ważniejsze niż poszanowanie kultury, a nawet życia innych. To właśnie chciwość i agresja stoi za szkodami wyrządzanymi rdzennej ludności, dla której strata renifera, to nie tylko strata źródła dochodu, ale także strata w znaczeniu duchowej szkody. Laestadius osadza w tym świecie postać, dla której trauma z dzieciństwa staje się wydarzeniem formującym życiorys. Elsa jako dorosła kobieta nie ustaje w walce o pielęgnowanie saamańskich zwyczajów, dumnie obnosząc się ze swoim dziedzictwem, na każdym kroku spotykając się z niesprawiedliwością, dyskryminacją.

Autorka nie waha się w tworzeniu ostrych kontrastów miedzy światem rdzennej ludności, a całą resztą. To opozycje tradycja i nowoczesność, szacunek dla przyrody i zachłanność. Być może te kontrasty są czasami zbyt jaskrawe, ale łagodzi je np. ukazywanie patriarchalnego oblicza tradycji Saamów, równie krzywdzącego co nowoczesność niszcząca stare kultury. Elsa nie idealizuje swojego świata, widzi jego wady i stara się z nimi walczyć, na równi z niesprawiedliwością i okrucieństwem tych, którzy pozbawili ja przyjaciela w dzieciństwie.

Piękno relacji międzyludzkich, siła tradycji, miłość do przyrody i zwierząt, to wszystko wybrzmiewa z każdej strony tego niezwykłego kryminału, w którym pokora wobec otaczającego świata musi powoli ustępować  pola nowoczesnemu, bezrozumnemu i niszczycielskiemu zagarnianiu kolejnym metrów ziemi.

Małgorzata Tomaszek
(Malgorzata.tomaszek@dlalejdis.pl)

Ann -Hellen Laestadius, „Kradzież”, Mova, Warszawa 2023