„Opowieści połabskie” – recenzja

Waleczny Gostosz, odważna Słomka, młody i niedoświadczony Nieśmiech czy mściwy Ludolf - to tylko kilku bohaterów tego zbioru opowiadań, których akcja toczy się na ziemiach Połabia pomiędzy IX a XII wiekiem. Wydarzenia historyczne przeplatają się tutaj z codziennością zwykłych ludzi, a losy postaci znanych głównie z kart kronik takich jak Henryk Lew, Niklot czy Otton I splatają się ze ścieżkami fikcyjnych bohaterów. W tych opowiadaniach znajdują się zarówno czary i wróżby, zapomniane tradycje, dramaty, radości, miłości i zdrady oraz sprawy wielkie i przyziemne.

Plemiona słowiańskie przed wiekami zamieszkiwały tereny między Odrą a Łabą i nazywane były potocznie plemionami połabskimi.  Połabie jest krainą historyczną położoną na zachodzie między rzekami Łabą i Soławą, Odrą na wschodzie, Morzem Bałtyckim na północy, a Rudawami na południu.  Region ten podlegał wpływom frankijskm, kolejno wschodniofrankijskim, a następnie niemieckim. Po wielu latach ekspansji niemieckiej uległy one zagładzie i od początku XIII wieku utraciły swoją narodową i etniczną tożsamość głównie na skutek krucjat. Efektem intensywnej germanizacji mieszkańców Połabia było zasymilowanie ich całkowicie z państwem niemieckim. Dlatego też mieszkańcy tamtych terenów stali się przodkami dzisiejszych Niemców Wschodnich. Połabianie byli podzieleni na wiele plemion skupionych w takich organizmach politycznych jak: Księstwo Obodrytów, Księstwo Stodoranii, Związek Wielecki oraz Księstwo Rugii.

Słowianie połabscy niestety nie uchwalili na piśmie własnej historii w żadnej z kronik. Uczynili to dopiero po łacinie kronikarze państw ościennych, a byli to głównie Frankowie Wschodni i Niemcy oraz Duńczycy. Nie wszystkie informacje, które zostały tam zawarte można nazwać korzystnymi dla Połabian, ale można za to sięgnąć w głąb historii Połabia. Zbiór tych historycznych opowiadań często odwołuje się do źródeł historycznych, a opisane przez kronikarzy wydarzenia oraz postacie stały się inspiracją dla stworzenia bohaterów i wątków historycznych mieszających się z fikcyjnymi. Dzięki autorowi możemy poznać dokładnie ten piękny, ale zapomniany dzisiaj rejon, który swoją tajemniczością i magią zachęca do odwiedzenia. Każde opowiadanie jest inną historią, w której poznamy zwyczaje panujące w wioskach, uczty książęce czy narady wojenne. Książka ta to doskonałe źródło wiedzy na temat pięknego regionu poławia dlatego pozwól na chwilę uwieść się niezwykłej magii Połabia sprzed wielu wieków, zanim jeszcze przestało być słowiańskie.

Ewelina Makoś
(ewelina.makos@dlalejdis.pl)

Robert F. Barkowski, „Opowieści połabskie”, Wydawnictwo Novae Res, Gdynia, 2022.