Ważna rola psychoonkologa w leczeniu

Psychoonkologia jest stosunkowo młodą dziedziną psychologii. Zajmuje się ochroną zdrowia psychicznego osób zmagających się z nowotworami oraz ich rodzin. Eksperci są zgodni ‒ kondycja psychiczna ma ogromny wpływ na proces terapeutyczny i leczenie raka. Przyjęcie diagnozy dla większości pacjentów jest bardzo trudne. Depresja, załamanie psychiczne, strach przed śmiercią i opuszczeniem bliskich, wątpienie w skuteczność leczenia ‒ to powszechne problemy pacjentów onkologicznych. Konsultacje z wyspecjalizowanym psychologiem zalecane są wszystkim chorym oraz ich rodzinom niezależnie od stopnia zaawansowania nowotworu. Bywa, że wsparcie terapeutyczne jest wskazane nawet po zakończeniu leczenia – to, jak dany pacjent radzi sobie z chorobą i związanymi z nią emocjami, jest kwestią indywidualną.

Ile osób w Polsce zachoruje na nowotwór?
Szacuje się, że w 2029 r. w Polsce na nowotwory zachoruje ponad 213 tys. osób, czyli o około 1/3 więcej niż w 2014 r. Ryzyko zachorowania na nowotwór wzrasta z wiekiem, większość przypadków nowotworów złośliwych (70% u mężczyzn i 60% u kobiet) występuje po 60. roku życia. Niestety z chorobami onkologicznymi walczą również ludzie młodzi, w tym dzieci. U dużej części pacjentów rak przekształca się w zagrażający życiu stan przewlekły, co stanowi wyzwanie dla kompleksowej opieki lekarskiej. Wówczas terapeutyczna rola pomocy psychoonkologicznej polega między innymi na włączeniu pacjenta w proces podejmowania decyzji dotyczących jego leczenia.

Psychoonkolog w polskiej służbie zdrowia
Aktualne zalecenia dotyczące leczenia nowotworów zostały opracowane i opublikowane w 2013 r. przez Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej. Standardy opieki psychospołecznej w tych dokumentach nie zostały ujęte – niestety, konsultacje psychoonkologiczne nie mieszczą się w koszyku świadczeń refundowanych przez NFZ. Mimo to niektóre ośrodki wychodzą naprzeciw potrzebom chorych i świadczą nieodpłatną pomoc w tym zakresie – w takich miejscach nie zawsze konsultacji udziela certyfikowany psychoonkolog, czasem jest to psycholog lub psychoterapeuta mający doświadczenie w pracy z pacjentami onkologicznymi. Jeśli zmagamy się z chorobą, możemy poszukać wsparcia w stowarzyszeniach i fundacjach oferujących pomoc psychoonkologiczną. Jedną z nich jest działająca w kilku polskich miastach Ogólnopolska Sieć Akademii Walki z Rakiem. Pomoc można otrzymać również w Polskim Towarzystwie Psychoonkologicznym (PTPO), które na różne sposoby wspiera osoby chore na nowotwory – zajmuje się m.in. badaniami naukowymi oraz działalnością szkoleniowo-oświatową w zakresie psychoonkologii.

Jak zostać psychoonkologiem?
Coraz więcej szkół wyższych (państwowych i prywatnych) ma w swojej ofercie kierunek „psychoonkologia”, jednak ukończenie studiów nie jest jedynym sposobem na wyspecjalizowanie się w tej dziedzinie. Osoby, które ukończyły już studia psychologiczne lub lekarskie, mogą dodatkowo uzyskać kwalifikację „Diagnoza i pomoc psychoonkologiczna osobom chorym onkologicznie, osobom po chorobie nowotworowej oraz ich rodzinom i otoczeniu”, która została wpisana do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Certyfikat uzyskuje się na zasadzie tzw. walidacji. Kwalifikacją mogą być szczególnie zainteresowani psychologowie i lekarze psychiatrzy już zatrudnieni w systemie ochrony zdrowia, mający kontakt z osobami chorymi na raka. Aby ubiegać się o certyfikat, należy posiadać dyplom magistra psychologii lub ukończyć studia medyczne ze specjalizacją psychiatryczną. Oprócz tego trzeba udokumentować co najmniej roczne doświadczenie zawodowe (lub staż) w pracy z chorymi onkologicznie i ich otoczeniem.

Zawód psychoonkologa nie należy do łatwych, dlatego wszystkie osoby zajmujące się tą profesją muszą regularnie kontrolować również własne zdrowie psychiczne. Trudne warunki pracy może wynagradzać świadomość niesienia pomocy. Zapotrzebowanie na psychoonkologów niestety będzie rosło, warto więc rozważyć rozszerzenie swoich kwalifikacji zawodowych.

Fot. Instytut Badań Edukacyjnych
Informacja prasowa