„Zbrodnia i kara” – recenzja

Fiodor Dostojewski to jeden z najsłynniejszych i najwybitniejszych rosyjskich pisarzy. Nawet jeśli ktoś nie interesuje się tego typu literaturą, to z całą pewnością zna to nazwisko, które zalicza się do kanonu wybitnych światowych pisarzy. Pisząc „Zbrodnię i karę”  autor zainspirował się informacjami zaczerpniętymi z prasy o popełnionych zbrodniach oraz realiami życia codziennego w XIX-wiecznej Rosji.

Akcja powieści rozgrywa się w 1865 roku w Petersburgu. Rodion Raskolnikow to były student prawa zmagający się z problemami finansowymi, które uniemożliwiają mu dalsze kształcenie. W akcie desperacji mężczyzna postanawia zamordować lichwiarkę Alonę Iwanowną, aby uwolnić społeczeństwo od kobiety żerującej na ludzkiej krzywdzie. Na początku podnieca go sama myśl, o zrobieniu czegoś tak potwornego, ale stopniowo przechodzi do wykonania zbrodni. Po popełnieniu morderstwa popada jednak w obłęd - ma urojenia, koszmary, nie może nikomu powiedzieć o swojej udręce i toczy wewnętrzną walkę, bojąc przyznać się do winy. Zbrodnia całkowicie rujnuje jego psychikę. Ze względu na niski status materialny Rodion czuje się odtrącony i unika ludzi. Po dokonaniu mordu czuje jednak do siebie obrzydzenie i za wszelką cenę chce uniknąć kary, aby nie ucierpiała jego ambicja własna. Raskolnikov przechodzi wewnętrzną przemianę. Zbrodnia zaważyła na całym jego życiu - zaczyna dostrzegać, że nie tylko on cierpi, ale są też inni ludzie skrzywdzeni przez los, którzy go otaczają.

Pisarz stworzył znakomity przewodnik po ludzkiej, jakże kruchej i delikatnej psychice ukazując myśli Raskolnikowa w sposób niemalże obsesyjny. Dostojewski obrazuje anatomię zbrodni nie tylko przez szczegółowy opis aktu morderstwa i psychiki sprawcy w momencie zabójstwa, ale również poprzez procesy zachodzące w jego umyśle już po dokonaniu zbrodni. Wyraźnie można odczuć strach, napięcie, niepewność oraz przyśpieszone bicie serca bohatera powieści. Raskolnikov to nie jedyny bohater tej powieści – jest nim również miasto Petersburg będące symbolem przepychu i zbytku, ale też zbrodni, ubóstwa, prostytucji i kontrastów społecznych. Jednak morderstwo i mroczna strona ludzkiej psychiki to nie wszystkie tematy, które porusza Dostojewski. To również problem alkoholizmu, biedy i nierówności społecznych w XIX-wiecznej Rosji.

Ta licealna lektura obowiązkowa, która spędzała sen z powiek wielu uczniów, dla mnie była fascynująca. Pamiętam, że tę słynną powieść Dostojewskiego pochłonęłam z wielkim zainteresowaniem i pasją. Nie inaczej było teraz, dlatego cieszę się, że ta książka wpadła w moje ręce po prawie dwudziestu latach. To bez wątpienia jedna z najważniejszych książek literatury światowej. Dodatkowo nowe, piękne wydanie „Zbrodni i kary” Wydawnictwa MG sprawia, że jeszcze bardziej chce się zatracić w lekturze tej powieści. Bez wątpienia każdy chociaż raz w życiu powinien przeczytać tę powieść Fiodora Dostojewskiego.

Klaudia Kwiatkowska
(klaudia.kwiatkowska@dlalejdis.pl)

Fiodor Dostojewski, „Zbrodnia i kara”, Wydawnictwo MG, 2021