Antykoncepcja po 40-stce

To pierwsze pokolenie kobiet, które mogły kontrolować swoją płodność. Okres od 37. roku życia do menopauzy można określić mianem wieku przejściowego. Wiąże się z nim kilka problemów medycznych, na które powinno się zwrócić uwagę: potrzeba antykoncepcji, długotrwały brak owulacji oraz w późniejszych latach stosowanie terapii hormonalnej.

Około 40. roku życia liczba owulacji zmniejsza się. Wygasa także czynność jajników. Kobieta stopniowo traci płodność, po czym przechodzi menopauzę i wchodzi w okres pomenopauzalny. W latach poprzedzających menopauzę, cykle stają się nieregularne. Od czasu do czasu tworzy się ciałko żółte, podejmuje ono czynność, dlatego kobieta w starszym wieku nie jest całkowicie pozbawiona ryzyka nieplanowanej i niespodziewanej ciąży. Jak się przed nią chronić?

Długo działające metody antykoncepcji
Warto rozważyć zastosowanie długo działającej metody hormonalnej w szczególności u tych kobiet, które z przyczyn zdrowotnych nie mogą przyjmować dwuskładnikowych preparatów antykoncepcyjnych. Metody te szczególnie zaleca się palaczkom, kobietom chorym na cukrzycę, cierpiącym na migreny i nadciśnienie. Doustne i domięśniowe preparaty zawierają tylko progestagen, nie zwiększają ryzyka udaru mózgu ani zawału serca. Starsze kobiety zbliżające się do menopauzy, mogą łatwiej zaakceptować nieregularnie krwawienia lub ich zanik związany ze stosowaniem implantów, zastrzyków lub tabletek zawierających wyłącznie progestagen.

Wkładka wewnątrzmaciczna
Odpowiedzią na zwiększające się zapotrzebowanie starszych kobiet na odwracalne metody antykoncepcji jest wkładka wewnątrzmaciczna. Jej skuteczność należy do największych i przewyższa nawet skuteczność niektórych metod sterylizacji chirurgicznej. To dobra metoda antykoncepcji dla kobiet żyjących w związkach monogamicznych, w których oboje partnerzy są sobie wierni. Dla kobiet, które nie planują większej liczby dzieci, mniejsze znaczenie ma kwestia zachowania płodności oraz dolegliwości t.j skurcze i krwawienia. Jeżeli kobieta nie potrzebuje ochrony przed zakażeniami przenoszonymi droga płciową, to wkładka jest dla niej idealną metodą antykoncepcji, którą może stosować aż do menopauzy. Nie wymaga ona żadnych zabiegów, poza okresowym sprawdzaniem obecności nitki. Z drugiej strony - ze względu na fakt, że w tej grupie wiekowej charakter krwawień często ulega zmianie - w niektórych przypadkach zachodzi konieczność usunięcia wkładki, by uniknąć błędnego rozpoznania krwawienia. Nie zaleca się stosowania wkładki, jeśli jama macicy jest zniekształcona przez mięśniaki.

Antykoncepcja mechaniczna
Niektóre kobiety stosują metody mechaniczne w okresie rozrodczym, ale po ustabilizowaniu życia seksualnego większość z nich wybiera łatwiejsze, bardziej skuteczne rodzaje antykoncepcji. Ryzyko zakażeń przenoszonych droga płciową jest już u tych kobiet mniejsze, a ich oczekiwania co do antykoncepcji polegają raczej na chęci uniknięcia ciąży niż jej odroczeniu w czasie. Część kobiet wchodzi jednak w późnym wieku w nowe związki. Muszą one zatem pamiętać o ryzyku zakażeń przenoszonych drogą płciową i konieczności stosowania prezerwatyw podczas kontaktów z nowymi partnerami.

Kiedy należy zmienić antykoncepcje hormonalną na hormonalna terapię pomenopauzalną?
Moment, w którym należy zamienić hormonalny środek antykoncepcyjny na HT (ang. hormone therapy) jest bardzo ważny, ponieważ nawet preparaty antykoncepcyjne zawierające najmniejsze możliwe dawki hormonów dostarczają organizmowi 4-krotnie większe ilości estrogenów niż standardowa HT. Wraz z wiekiem ryzyko powikłań zależnych od dawki przyjmowanych estrogenów staje się istotne. Jednym ze sposobów określenia momentu menopauzy jest coroczne oznaczenie stężenia folitropiny (FSH) w surowicy. Hormonalną terapię można wdrożyć w momencie pojawienia się objawów związanych z menopauzą lub stwierdzeniem w corocznym badaniu zwiększenia FSH.

Profilaktyka zdrowotna
Profilaktyka nabiera szczególnego znaczenia u kobiet w wieku przejściowym. Obejmuje ona dobrze znane zagadnienia, t.j: antykoncepcja, zaprzestanie palenia tytoniu, prewencja chorób serca i osteoporozy, zachowanie dobrostanu psychicznego oraz badania przesiewowe w kierunku nowotworów. Profilaktyka powinna stać się priorytetem każdej kobiety. Podejmowanie świadomych decyzji jest podstawą w wieku przejściowym. Rola naszego zaufanego ginekologa powinna polegać na dostarczeniu odpowiednich informacji, niezbędnych do dokonania najlepszego wyboru. Przy wyborze metody antykoncepcji lub terapii hormonalnej najważniejsze powinno być bezpieczeństwo danej metody i korzyści, jakie może mieć kobieta z jej stosowania.

Magdalena Kamyszek
(magdalena@dlalejdis.pl)