„Rozpieszczony umysł” – recenzja

Niniejszą recenzję zaczynam w sposób, w jaki jeszcze nie zdarzyło mi się zacząć żadnej recenzji. Mianowicie od wyznania, iż omawiania książka jest… genialna! Stanowi zbiór ważnych problemów, jakie od paru lat zauważam w zachowaniu przedstawicieli młodego pokolenia i osób blisko z nim związanych, przede wszystkim na Zachodzie, ale niestety coraz częściej także w Polsce. Problemów, których krytycznego omówienia podjęły się osoby takie jak Greg Lukianoff i Jonathan Haidt – autorzy książki „Rozpieszczony umysł” oraz poprzedzających ją artykułów – oraz inne postacie przytoczone w tekście, m.in. wykładowcy akademiccy, którzy padli ofiarą niebezpiecznych trendów społecznych. Z kolei na polskim podwórku zjawisku krytycznie przygląda się np. Szymon Pękala z kanałów na YouTubie Wojna Idei i Szymon mówi.

No dobrze, ale o jakie problemy w zachowaniu czy też niebezpieczne trendy społeczne młodego pokolenia w ogóle chodzi? Autorzy „Rozpieszczonego umysłu” zilustrowali je za pomocą trzech wielkich nieprawd, w które wierzą młodzi ludzie (oczywiście nie wszyscy, co warto zaznaczyć i o czym piszą badacze). Są to Nieprawda o Kruchości (Co cię nie zabije, uczyni cię słabszym), Nieprawda o Uzasadnianiu Emocjonalnym (Zawsze ufaj swoim uczuciom) oraz Nieprawda o Nas przeciwko Nim (Życie to wojna między Dobrymi i Złymi ludźmi). Przez całą książkę badacze tłumaczą, czym są nieprawdy i jak się przejawiają, jakie niosą zagrożenia, a także – co istotne – z czego się wzięły i dlaczego zostały tak dobrze przyjęte przez młode pokolenie i światek akademicki.

Trzy niebezpieczne trendy przekładają się m.in. na brak krytycznego myślenia, nadmierne skupienie na uczuciach i związana z nim chęć ochrony uczuć za wszelką cenę, przesadna dbałość o dobrostan psychiczny (przejawiająca się strachem przed choćby najmniejszym wystawieniem na kontakt z przeciwną, niezgodną ze światopoglądem młodych ludzi opinią), oczekiwanie dostosowania całego świata do światopoglądu młodego pokolenia, oczekiwanie doświadczania w życiu wyłącznie komfortu i „bezpieczeństwa emocjonalnego”. Niestety rozwój trendów umożliwiają uniwersytety. Ba! Szkoły wyższe wręcz zachęcają do rozwoju trendów, wypuszczając tym samym ze swoich murów młodych ludzi kompletnie nieprzygotowanych do dorosłego życia.

Uważam, że książkę „Rozpieszczony umysł” powinien przeczytać każdy, zwłaszcza osoby mające wpływ na rozwój/zahamowanie niekorzystnych społecznie trendów – przede wszystkim w Polsce, zanim problem rozkręci się u nas tak, jak na Zachodzie. Nie sądzę, by treść przemówiła do osób przyklaskujących trendowi, dlatego bardzo ważne jest dotarcie do osób mających wpływ na młode pokolenia, np. władz szkół, a wcześniej rodziców (im także poświęcono w książce sporo miejsca). Jak wspomniałam na początku recenzji, uważam pozycję za genialną i na pewno będę o niej mówiła znajomym, zachęcając do lektury. Już to robię.

Olga Kublik
(olga.kublik@dlalejdis.pl)

Greg Lukianoff, Jonathan Haidt, „Rozpieszczony umysł”, Zysk i S-ka, Poznań, 2023.