Urodziny wrocławskiego Teatru KALAMBUR

Legendarny Teatr Kalambur przez wiele lat był jedną z najbardziej znaczących i znanych, nie tylko w Polsce, ale i w świecie, instytucji artystycznej awangardy. Prezentował niezwykle bogaty wachlarz działań nie tylko kulturalnych i artystycznych – scenicznych, happeningowych, poetyckich, czy plastycznych, ale także wydawniczych i organizacyjnych. Był m.in. organizatorem dziesięciu międzynarodowych festiwali teatralnych, będących w swoim czasie jedyną taką artystyczną konfrontacją Wschodu z Zachodem i jedynym takim wydarzeniem odbywającym się w krajach „za żelazna kurtyną”. Był wyznacznikiem kulturalnej rangi Wrocławia na równi z działającymi tu, w tym samym czasie, Teatrem Laboratorium Jerzego Grotowskiego i Teatrem Pantomimy Henryka Tomaszewskiego.

Kalamburowe kalendarium
1957 – Powstanie Studenckiego Teatru Kalambur. Jego współzałożycielami są Bogusław Litwiniec oraz Eugeniusz Michaluk. Litwiniec – wieloletni animator, reżyser, a później dyrektor teatru. Michaluk  - pierwszy kierownik literacki i autor nazwy teatru: „Kalambur”.
1958, kwiecień – Premiera pierwszego spektaklu Kalamburu – „Konfiskata gwiazd”.
1959 – W piwnicy otwartego właśnie reprezentacyjnego Klubu Studenckiego „Pałacyk” rozpoczyna działalność teatralny kabaret „Kalamburek”. Piwnica otrzymuje nazwę „Pod Edulem”. Powstaje kalamburowy hymn „O, Edulu”.
1960 – Druga premiera – spektakl „Po ulicach miasta chodzi moja miłość”, za który Kalambur zdobywa swoją pierwszą główną nagrodę i nagrodę za kostiumy na Krakowskim Festiwalu Kultury Studenckiej. Pierwszy zagraniczny wyjazd Teatru na festiwal do Grenoble (Francja). Rozpoczyna działalność kalamburowa Scena Poezji w Pałacyku.
1964 – Kalambur przeprowadza się do własnej, wyremontowanej własnymi siłami jego członków, siedziby z własna sceną, w kamienicy przy ulicy Kuźniczej 29a.
1965 – Przy Teatrze rozpoczyna działalność Galeria Młodej Plastyki pod kierunkiem Piotra Wieczorka. Kalambur zostaje przyjęty do Międzynarodowej Unii Teatrów Studenckich. Premiera „Szewców” Stanisława Ignacego Witkiewicza w reżyserii Włodzimierza Hermana. Pierwsze przedstawienie na nowej scenie i pierwsza realizacja tego dramatu w Polsce. Spektakl uznany za najlepsze przedstawienie w kraju, zdobywa nagrodę polskiej i międzynarodowej krytyki.
1967 –Pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Festiwali Teatrów Studenckich.
1969 – II  Międzynarodowy Festiwal Festiwali Teatrów Studenckich, uznany przez krytykę teatralną za najwybitniejsze wydarzenie sezonu teatralnego 68/69 w Polsce. 
1973 – IV Festiwal, który od tego roku przyjmuje nazwę Międzynarodowego Festiwalu Teatru Otwartego.
1974 – Przekształcenie Kalamburu w ośrodek o kilku kierunkach pracy programowej – Akademicki Ośrodek Teatralny Kalambur : Stowarzyszenie twórcze ochotników – studentów i absolwentów uczelni, artystów i organizatorów, wszystkich młodych wrocławian, którzy szukają miejsca, by ujawnić swą wyobraźnię, energię i społeczną wolę działania.
1978 – VI  Festiwal, już pod nazwą I Międzynarodowego Spotkania Teatru Otwartego i Sztuki Otwartej.
1979, 1 stycznia – Kalambur wraz z kilkoma innymi teatrami studenckimi (Teatr STU, Akademia Ruchu, Teatr 77, Teatr Ósmego Dnia) uzyskuje status placówki zawodowej, finansowanej przez Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe. Zmienia jednocześnie nazwę na Ośrodek Teatru Otwartego Kalambur.
1983 – Oficjalnie inauguruje swą działalność teatralna, artystyczna kawiarnia „Pod Kalamburem”. Kierowana przez Halinę Litwiniec kawiarnia staje się wkrótce wyjątkowym, magicznym miejscem spotkań nie tylko artystycznych i kulturalnych elit miasta, ale także wielu wydarzeń artystycznych i urasta do rangi miejsca wyjątkowego na artystyczno-kulturalnej mapie Polski
1993 – X  Międzynarodowe Spotkania Teatru Otwartego i Sztuki Otwartej. Jubileuszowy, a zarazem ostatni festiwal organizowany przez Kalambur.
1994, maj. – Ostatnia kalamburowa premiera  - „Papierowe kwiaty” Egona Wolffa, w reż. Roberta Czechowskiego.
1994, czerwiec – W wyniku braku porozumienia i woli współdziałania pomiędzy władzami samorządowymi Wrocławia, a Zjednoczonymi Przedsiębiorstwami Rozrywkowymi, rozwiązany zostaje zespół aktorski, wypowiedzenia dostają także pozostali pracownicy OTO Kalambur. Formalna „reorganizacja” Ośrodka oznacza faktyczną jego likwidację i zakończenie działalności, na którą złożyło się m.in.:

• 107 premier teatralnych na podstawie utworów m.in. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Urszuli Kozioł, Tadeusza Różewicza, Sławomira Mrożka, Witolda Gombrowicza, Mariana Pankowskiego, Stanisława Grochowiaka, Wiesława Myśliwskiego, Arystofanesa, Julio Cortazara, Friedricha Durrenmatta, Dario Fo, Gyorgy Schwajdy, Josipa Brodskiego, Michelea de Gelderode, Trumana Capote, Petera Handtke.
• 10 Międzynarodowych festiwali najpierw teatru studenckiego, a następnie teatru otwartego, w których udział wzięło – - 177 teatrów z całego świata: od Nowej Zelandii, poprzez Azję, obie Ameryki, Europę, po Lapoński teatr z Islandii.
• 33 zagraniczne podróże teatralne na festiwale i występy w krajach całego świata, m.in. Francji, Niemczech, Szwajcarii, Hiszpanii, Belgii, Holandii, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Austrii, Szwecji, USA, Kanadzie, Turcji, Czechosłowacji, Związku Radzieckim.
• 1000 blisko osób, które w Kalamburze pracowały, tworzyły, uczestniczyły w jego działaniach, często jako ochotnicy i miłośnicy – za darmo. Dziś są oni profesorami, inżynierami, aktorami, reżyserami, scenografami, grafikami, pisarzami, dziennikarzami.

2002 –Kawiarnia „Pod Kalamburem” zmienia nazwę na Art Cafe Kalambur. Stery przejmuje muzyk, happener i kompozytor – Michał Litwiniec.
2013 – Powstaje Społeczny Komitet, który stawia sobie za cel upamiętnienie i przypomnienie dokonań Kalamburu, tak istotnych dla Wrocławia, miasta, które w roku 2016 pełnić będzie zaszczytną rolę Europejskiej Stolicy Kultury. Komitet tworzą Krystyna Kawczak, Halina Litwiniec i Mira Nikodemska. Początkowy pomysł, zgodnie z kalamburową tradycją ujawniania wyobraźni, energii i społecznej woli działania, przekształca się wkrótce w plan obchodów przypadającej na 2014 rok  - 57-rocznicy powstania Kalamburu. Obchody obejmować będą szereg, nie tylko artystycznych, wydarzeń. Ich główną część zaplanowano na dzień  21 CZERWCA 2014.

Planowany program obchodów:

• WYSTĘPY BUSKERóW czyli różnej maści grajkowie, szczudlarze, aktorzy, którzy pogrywać będą z zaskoczenia.( UL. KUŹNICZA).
• ODSŁONIĘCIE TABLICY I PRZESTRZENNEJ RZEŹBY PAMIĄTKOWEJ PRZED DAWNĄ SIEDZIBĄ TEATRU PRZY UL. KUŹNICZEJ 29a.
• „KALAMBUROWY WIECZÓR PIOSENEK” – DAWNA SCENA TEATRU KALAMBUR. Układ piosenek i prowadzenie – JERZY BIELUNAS. Udział zapowiedzieli: EWA DAŁKOWSKA, JOLANTA CHEŁMICKA, KRYSTYNA KROTOSKA, ALICJA BARANOWSKA, TADEUSZ DROZDA, ROMAN GERCZAK, JAN WĘGLOWSKI, EDWARD LUBASZENKO, KRZYSZTOF PIASECKI, EDWARD KALISZ, RYSZARD WOJTYŁŁO, STANISŁAW SZELC, ARTUR KUSAJ.
• HAPPENING – STANISŁAW WOLSKI, KLINIKA LALEK.
• „STOLIK NA BRUKU” –KONCERT GRUPA KARBIDO.
• OTWARTY KONCERT „KALAMBUR NA BIS” W WYKONANIU KALAMBUROWCÓW i ZAPROSZONYCH  GOŚCI, WYSTĘPUJĄCYCH WCZEŚNIEJ W „KALAMBUROWYM WIECZORZE PIOSENEK” – UL.  KUŹNICZA 29a.
• ZDARZENIA NIEOCZEKIWANE

A także:

• WYSTAWA O HISTORII TEATRU KALAMBUR I 10 FESTIWALI TEATRU OTWARTEGO NA UL. KUŹNICZEJ, CZYNNA OD 16 DO 30 CZERWCA
• ALBUM KALAMBUR – PRZEZNACZONY DLA WSZYSTKICH UCZESTNICZĄCYCH KALAMBUROWCÓW W 57. URODZINACH TEATRU KALAMBUR
• PLAKAT OKOLICZNOŚCIOWY AUTORSTWA MARKA KOMZY

^{Fot. Wojciech Nekanda Trepka
IP}