Jedyna w Polsce Kaplica Czaszek

A pod podłogą spoczywa dalsze kilkadziesiąt – około 20-30 tysięcy szczątków ludzi. Oto najsłynniejsza w Polsce Kaplica Czaszek w Czermnej.

Według historii proboszcz spostrzegł psy, rozgrzebujące ziemię przy starej kostnicy. Odsłoniły one liczne szczątki ofiar wojen śląskich, wojny trzydziestoletniej i epidemii cholery. Znając rzymskie katakumby w podobny sposób postanowił upamiętnić te osoby. Zapewne nawet przez chwilę nie pomyślał o tym, że równocześnie stworzy w ten sposób makabryczną ciekawostkę, która będzie swego rodzaju magnesem dla przyszłych turystów.

Najpierw szczątki, potem kaplica
Ziemia Kłodzka to jeden z najpiękniejszych regionów turystycznych w naszym kraju. To właśnie tutaj znajduje się najbardziej znana w skali całego kraju, unikatowa religijna kaplica w Czermnej, zwana potocznie Kaplicą Czaszek. Zlokalizowana jest koło kościoła parafialnego św. Bartłomieja w Czermnej. Należy dodać, że jest ona jedynym zabytkiem tego rodzaju w Polsce, a co ważniejsze: jednym z trzech w całej Europie!

Kaplicę zbudował w latach 1776–1804 ksiądz Wacław Tomaszek, z pochodzenia Czech, proboszcz parafii w Czermnej. Pewnego dnia w 1776 roku w skarpie koło dzwonnicy w pobliżu kościoła ksiądz Tomaszek zauważył ludzkie czaszki i kości. Wezwał grabarza Langera i kościelnego J. Schmidta. Razem zaczęli wygrzebywać znajdujące się płytko pod ziemią szczątki. Nie spodziewali się, że natrafią na tak dużą ilość ludzkich kości. Były to kości ofiar wojen na ziemi kłodzkiej, prawdopodobnie z czasów wojny trzydziestoletniej, prusko-austriackiej i szerzących się po niej epidemiach cholery. Ksiądz Tomaszek postanowił wydobyć wszystkie z nich. Polecił grabarzowi i kościelnemu oczyścić, wybielić kości wraz z czaszkami i zgromadzić w kaplicy. Ten fakt oraz doznany wstrząs podczas zwiedzania w 1775 roku katakumb w Rzymie, zrodził pomysł wybudowania kaplicy ossuarium. Budowę kaplicy wspomaganą przez Leopolda von Leslie rozpoczęto w 1776 roku. Po jej wybudowaniu ks. Tomaszek z grabarzem Langerem przez blisko 20 lat zbierali w rejonie Kudowy, Dusznik i Polanicy ludzkie szczątki i gromadzili je właśnie w tym jednym miejscu. Prace przy wystroju kaplicy trwały do 1804 roku. Przejęci spotkaniem z przemijalnością świata i śmierci, ks. Tomaszek i grabarz Langer postanowili, aby 20 lat po śmierci ich szczątki też spoczęły w tym miejscu. Tak też się stało.

Osobliwa kaplica
Kapliczka jest niewielka w stylu barokowym, murowana na podstawie kwadratu. Jej ściany i sufit pokrywa około 3 tysięcy ciasno ułożonych koło siebie czaszek i kości ludzkich. Ale to nie wszystko, kolejne około 20-30 tysięcy szczątków znajduje się w krypcie pod kaplicą. Na ścianie główniej znajduje się niewielki ołtarz. Obecnie wnętrze wygląda bardzo podobnie jak przed laty, ale ciekawsze okazy czaszek, które kiedyś spoczywały na ołtarzu, umieszczono w szklanej gablocie. Znajdują się tam właśnie m.in. szczątki ks. Tomaszka, grabarza Langera, wójta Czermnej i jego żony. Ciekawostką jest fakt, że przy ścianach kaplicy znajdują się dwie rzeźby aniołów: jeden z trąbą – pod nim napis: „Powstańcie z martwych”, drugi natomiast z wagą i z napisem: „Pójdźcie pod sąd”.

Bez wątpienia Kaplica Czaszek w Czermnej jest osobliwym symbolem przemijalności życia i śmierci. Po dziś dzień budzi ona refleksję nad ogromną kulturą religijną Ziemi Kłodzkiej. Dziś praktycznie co roku tysiące turystów odwiedza to miejsce, snując refleksje o śmierci, Sądzie Ostatecznym i zmartwychwstaniu. W tym niezwykłym miejscu raz w roku o północy z 14 na 15 sierpnia odprawia się mszę św. za wszystkich, którzy spoczywają w kaplicy oraz za wszystkich, którzy umarli wskutek chorób lub w wyniku nieszczęśliwych wypadków.

Joanna Sieg
(joanna.sieg@dlalejdis.pl)

^{Fot. wikipedia/Merlin}