Strzelające kolano – kiedy udać się do lekarza?

Jeśli przysiad czy wyprostowanie nogi powodują charakterystyczne odgłosy chrupania, zwykle nie ma więc powodów do niepokoju. Jeśli jednak towarzyszą im inne objawy, warto skonsultować się z lekarzem. Mogą one wskazywać na poważne schorzenia, na przykład na reumatoidalne zapalenie stawów czy zmiany zwyrodnieniowe. [2]

Budowa i anatomia kolana

Aby zrozumieć, dlaczego kolana strzelają i czy jest to groźne, warto najpierw przyjrzeć się, jak wygląda budowa kolana.

Jest ono stawem zawiasowym, który łączy  kość udową z kością goleni (piszczelową). Jest największym stawem człowieka, a jednocześnie najbardziej podatnym na przeciążenia, a co za tym idzie — urazy. [1] Węższa kość podudzia, nazywana strzałką, znajduje się po zewnętrznej stronie piszczeli. Z przodu stawu kolanowego znajduje się rzepka. Ta kość o owalnym kształcie znajduje się w ciągu ścięgna mięśnia czworogłowego uda i poprawia jego mechanikę. Powierzchnie stawowe kości udowej, kości piszczelowej i rzepki tworzące staw kolanowy są pokryte chrząstką stawową. [1]

Wewnątrz stawu kolanowego znajdują się  dwie łąkotki, które pomagają równomiernie rozłożyć nacisk wywierany przez kość udową na piszczel. Staw kolanowy jest  otoczony torebką stawową wypełnioną mazią stawowa, która pełni funkcję odżywczą. [1]

Strzelanie w kolanie u młodych osób — skąd się bierze?

Najczęstszą przyczyną strzelania w stawach u dzieci i nastolatków, niezależnie od wieku, jest nadmierna relaksacja więzadłowa. Za występowanie tego zjawiska odpowiadają zmiany hormonalne związane z procesem wzrastania. W większości przypadków strzelanie w stawach nie wywołuje bólu ani nie wpływa na aktywność pociechy. Dzieci te nie wymagają żadnego leczenia, a jedynie obserwacji. Opisane objawy zwykle ustępują samoistnie. [3]

Czy strzelanie w kolanach u osób dorosłych jest niebezpieczne? Jeśli nie jest powiązane z innymi objawami i nie powoduje dyskomfortu, najczęściej nie ma powodów do obaw. Trzeba jednak uważnie obserwować stawy. Jeśli wystąpią dodatkowe symptomy, wizyta u ortopedy powinna być koniecznością.

Trzeszczące kolana, szczególnie po dłuższym bezruchu, są typowe dla osób w podeszłym wieku, ale nie dotyczą wyłącznie tej grupy pacjentów. Mogą wystąpić także u osób młodych, aktywnych fizycznie — nawet u sportowców. [3]

Co oznaczają strzelające kolana? Kiedy należy zgłosić się do ortopedy?

Przyczyn strzelających kolan może być wiele. Same trzaski w kolanie nie muszą świadczyć o chorobie. Jednak jeśli temu towarzyszy ból lub inne objawy, warto zgłosić się do lekarza. [2] Dolegliwości w obrębie kolan mogą być mniej lub bardziej poważne. Stawy mogą chrupać u młodych osób z racji relaksacji więzadłowej [3], ale mogą wskazywać nawet na uszkodzenia łąkotki. [2]

Jeśli chrupanie w kolanie jest połączone z jednym lub kilkoma poniższymi symptomami, czas na wizytę u ortopedy. Objawy związane z bólem i ograniczeniem ruchomości, to m.in: [2]:

• wrażliwość na ucisk,
• ból kolana po okresie nieaktywności,
• ból spoczynkowy,
• ograniczone ruchy podczas wchodzenia po schodach, kucania, podchodzenia pod górę.

Inne symptomy [2]:

• obrzęki
• wysięk do stawu,
• uczucie sztywności lub niestabilności,
• zablokowania.

Podczas badania diagnostycznego stawu kolanowego lekarz zawsze bierze pod uwagę także wcześniejsze problemy zdrowotne, a także przebyte operacje czy urazy.  Duże znaczenie ma też poznanie stylu życia pacjenta, na przykład określenie, czy wykonuje on pracę obciążającą kolana (na przykład często klęczy). [2]

Ortopeda zbada także  ruchomość stawu kolanowego — zleci pacjentowi przeprowadzenie określonych czynności. Może to być wykonanie zgięcia, wyprostu i rotacji. [2] To wszystko ma znaczenie dla postawienia prawidłowej diagnozy. Strzelania w kolanie może mieć różne przyczyny, dlatego niezbędne jest dokładne poznanie stanu zdrowia pacjenta.

Jak dbać o kolana?

Aby uniknąć objawów towarzyszących strzelaniu w kolanie, przede wszystkim należy dbać o stawy. Jak to robić?

Przed wykonywaniem aktywności fizycznych, zwłaszcza bardzo obciążających kolana, zawsze należy pamiętać o rozgrzewce. [3] Aby uniknąć zwyrodnienia stawu kolanowego, trzeba natomiast zadbać o odpowiednią dawkę ruchu (szczególnie taką, którą zalecił fizjoterapeuta), utrzymywać prawidłową masę ciała oraz stosować dobrze dobraną dietę. [3]

Na zlecenie marki 4Flex

Bibliografia

1. Co należy wiedzieć o budowie kolana, rozdz. 2 (strona internetowa: https://medipage.pl/pl/p/file/4b501b6606bb62aedba2e2e640178e2b/Rozdzial2_kolano.pdf)
2. Fossum Ch., Sommerfeld P., Tempelhof S.,  Diagnostyka (staw kolanowy)rozdz. 6, 239-246 (strona internetowa: https://edraurban.pl/layout_test/book_file/141/technikiosteopatycznetom1.pdf)
3. Bilski P., Co może być przyczyną „strzelania” w stawach u 9-letniego dziecka? Jakie jest postępowanie? Medyna Praktyczna, 2014 (strona internetowa: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.17.1.26.)
4. Libura M., Urazy stawu kolanowego, uraz w obrębie kolana, Medycyna Praktyczna 2023, (strona internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/130008,urazy-stawu-kolanowego-uraz-w-obrebie-kolana)