„Słowiański rodowód” – recenzja

Kolejna z wydanych przez Wydawnictwo MG prac Pawła Jasienicy jest zbiorem reportaży, przemyśleń i opowiadań na temat badania prehistorii ziem polskich. Autor i zarazem narrator przedstawia w nich swoje podróże po stanowiskach archeologicznych w Polsce lat 50. i 60. XX wieku. Przedstawia ówczesne odkrycia, prezentuje czołowych polskich badaczy i snuje domysły na temat nieopisanej przeszłości naszych ziem znanej jedynie z tego, co wykopano z ziemi. Tym samym archeologia – dziedzina często odbierana jako hermetyczna – nabiera życia, a czytelnik zaczyna dostrzegać, że za każdym znaleziskiem kryje się pasja, intuicja i nierzadko wieloletni trud. 

Jasienica odwiedza takie miejsca jak Biskupin, Giecz, Igołomia, Wiślica czy Ślęża. Fantastycznie portretuje tamtejszych badaczy i historyków, ukazując ich niczym bohaterów powieści a przy tym jako osoby żywe i autentyczne. Z charakterystycznym dla siebie kunsztem łączy popularyzację wiedzy z wciągającą narracją. 

„Słowiański rodowód” nie nuży, nie przytłacza nadmiarem informacji, a jednocześnie daje solidne podstawy do dalszych poszukiwań. Książka Jasienicy to świetna pozycja dla zainteresowanych zamierzchłą przeszłością ziem polskich. Warto jednak pamiętać, że to praca dość wiekowa i wiele z prezentowanych przez autora tez i poglądów naukowych może być już nieaktualnych. Archeologia zrobiła ogromny postęp, pojawiły się nowe metody datowania, technologie badawcze i odkrycia, które zweryfikowały wcześniejsze ustalenia. Nie ujmuje to jednak w żadnym stopniu walorom literackim tej pozycji. Paweł Jasienica w „Słowiańskim rodowodzie” nie daje gotowych odpowiedzi, ale stawia pytania, które do dziś są aktualne. Polecam.

Paulina Ziemińska
(paulina.zieminska@dlalejdis.pl)

Paweł Jasienica, „Słowiański rodowód”, Wydawnictwo MG, Kraków, 2025.