Aspartam. Co należy o nim wiedzieć?

Ten powszechnie stosowany, sztuczny słodzik oznaczany na opakowaniach produktów symbolem E951 wzbudza wiele kontrowersji. Co powinniśmy o nim wiedzieć?

Czym jest aspartam?

Za kodem E951 kryje się organiczny związek chemiczny – ester metylowy dipeptydu Asp-Phe. W jego skład wchodzą dwie, naturalnie występujące reszty aminokwasowe: fenyloalanina i kwas asparaginowy. W układzie pokarmowym człowieka aspartam rozkłada się na wolny dipeptyd i metanol. To właśnie metanol wzbudza tak wiele kontrowersji i obaw. Tymczasem w dopuszczalnej dawce dziennej jest go znacznie mniej niż po spożyciu owoców i warzyw. Aspartam został wynaleziony przypadkiem przez Jamesa M. Schlattera w roku 1965 w trakcie poszukiwań leku przeciwwrzodowego. Okazało się, że jest to środek aż 180 razy słodszy od cukru. Do masowej produkcji aspartam został dopuszczony dopiero w 1981 roku. Cztery lata później firma produkująca go G.D. Searle, została przejęta przez koncern Monsanto i kontynuowała produkcję słodzika. Od 1992 roku, gdy ważność amerykańskiego patentu wygasła, aspartam jest produkowany przez kilka innych koncernów. Więcej informacji na temat aspartamu znajdziemy w artykule: https://portal.abczdrowie.pl/aspartam.

Szkodliwość i rakotwórczość słodzika – badania

Aspartam to jeden z najlepiej przebadanych środków spożywczych na rynku. Zanim został dopuszczony do sprzedaży w roku 1974, przeprowadzono nad nim ponad 100 różnych badań. Wyniki kolejnych testów opublikowane przez urzędy GAO i FDA w 1987 roku nie potwierdziły, by aspartam i rakotwórczość miały ze sobą związek. Wykazały natomiast, że niektóre osoby mogą być nadwrażliwe na słodzik – u nich zatem mogą występować łagodne skutki uboczne w postaci bóli i zawrotów głowy, mdłości oraz wahań nastroju. Kolejne badania przeprowadzone w Bolonii na szczurach pod koniec lat dziewięćdziesiątych sugerowały szkodliwość i rakotwórczość aspartamu. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności dopatrzył się w nich szeregu błędów, między innymi podawanie dawek aspartamu w ilości przekraczającej możliwe spożycie. Dopuszczalny dzienny limit to 40 mg/kg, natomiast zwierzętom podawano aż 5000 mg/kg. Mimo to wiele z nich dożyło starości bez wystąpienia chorób. Kolejne badania przeprowadzone tym razem na dużej grupie osób oddaliły te zarzuty. Ponad 100 różnych organizacji zajmujących się bezpieczeństwem żywności uznało środek za bezpieczny. W 2013 roku EFSA opublikowała analizę badań dowodzących braku szkodliwości słodzika. Raport obejmował ponad 600 testów. Ponieważ niektóre z nich były niespójne, obecnie prowadzone są dalsze prace badawcze nad aspartamem.

Właściwości i stosowanie

Środek, który jest o wiele słodszy od cukru przy jednoczesnej prawie zerowej kaloryczności szybko znalazł zastosowanie w produkcji żywności. Obecnie występuje w formie tabletek słodzących pod wieloma nazwami – NutraSweet, Equal, Sugar Free, Canderel, czy AminoSweet. O jego zastosowaniu więcej informacji znajdziemy na stronie: https://zdrowie.tvn.pl/a/co-to-jest-aspartam-zastosowanie-i-skutki-spozywania-e95. Ponieważ aspartam nie oddziałuje na produkcję insuliny, może z powodzeniem być stosowany przez diabetyków. Dzięki temu nie muszą oni rezygnować ze słodkiego smaku, a równocześnie nie spożywają cukru. Smak słodzika jest odczuwalny wolniej niż cukru, jednak słodycz utrzymuje się dłużej w ustach. Niska kaloryczność pozwala na stosowanie go w produktach dietetycznych, przeznaczonych dla osób odchudzających się lub pilnujących ilości spożywanych kalorii. Sprawdza się we wszystkich produktach wymagających słodkiego smaku z wyjątkiem wypieków – wysoka temperatura sprawia, że aspartam rozkłada się na wolne aminokwasy.

Czy aspartam jest bezpieczny dla wszystkich?

Według przeprowadzonych badań aspartam nie może być przyjmowany przez osoby chore na fenyloketonurię. Nie metabolizują oni fenyloalaniny, dlatego dla nich środek ten jest szkodliwy, podobnie jak w przypadku osób nadwrażliwych na E951. Umiarkowane spożycie słodzika natomiast nie grozi nikomu skutkami ubocznymi. Jednak, jak ze wszystkim, należy wykazać się zdrowym rozsądkiem również w tym przypadku. Mając na uwadze, że coraz więcej produktów zawiera w swoim składzie słodzik, należy z umiarkowaniem stosować te z nich, które mają w nazwie 0 kalorii, czy cukru. Łączna dawka dzienna aspartamu nie powinna przekroczyć 40 mg/kg. Jest to bardzo duża ilość, trudna do przekroczenia. Nie należy przesadzać zwłaszcza z dużą ilością gazowanych napojów z zawartością słodzika. Po przedawkowaniu mogą pojawić się bóle głowy, nudności, skurcze mięśni, bezsenność, utrata smaku, częstoskurcz serca itp. Istnieje też ryzyko, że osoby odchudzające się, zamieniając cukier na słodzik, przestaną przestrzegać zdrowej diety, a co za tym idzie, zamiast schudnąć, mogą przytyć. Warto wiedzieć, że sama rezygnacja z cukru nie przyczyni się do straty wagi.

Aspartam to bardzo przydatny środek, ułatwiający życie zwłaszcza osobom chorującym na cukrzycę. Jest niegroźnym dodatkiem do żywności, jednak nie należy przyjmować go nieprzerwanie i w dużych ilościach.

^{Fot. Materiały zewnętrzne}