Paracetamol a autyzm – co naprawdę wiadomo po ostatnich doniesieniach z USA?

Skąd wzięły się doniesienia?

22 września w Białym Domu odbyła się konferencja prasowa z udziałem prezydenta Donalda Trumpa oraz sekretarza zdrowia Roberta F. Kennedy’ego Jr. Podczas briefingu powołano się na badania sugerujące, że stosowanie paracetamolu w ciąży może zwiększać ryzyko zaburzeń rozwojowych, takich jak autyzm czy ADHD. Prezydent wezwał kobiety w ciąży, by „nie brały Tylenolu”.

Tego samego dnia amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) opublikowała komunikat, zapowiadając proces zmiany etykiety dla acetaminofenu i list informacyjny dla lekarzy. W piśmie wskazano na „rosnące dowody potencjalnego związku” między używaniem tego leku w ciąży a zaburzeniami neurologicznymi u dzieci.

Co mówią badania naukowe?

W literaturze naukowej od kilku lat pojawiają się prace obserwacyjne sugerujące możliwą korelację prenatalnego narażenia na acetaminofen i późniejszych zaburzeń rozwojowych. Warto jednak podkreślić, że:

• są to głównie badania kohortowe lub analizy retrospektywne, a nie randomizowane próby kliniczne,
• zależność ma charakter korelacji, a nie przyczynowo-skutkowy,
• część badań po uwzględnieniu innych czynników (gorączka matki, infekcje, inne leki) traci efekt.

Naukowcy z czasopisma „Nature” zwracają uwagę, że obecne dowody są „sygnałem” wymagającym dalszych, lepiej zaprojektowanych badań, a nie rozstrzygającym potwierdzeniem związku.

Reakcje środowiska medycznego

Po konferencji w USA wiele organizacji medycznych przypomniało, że paracetamol jest od lat stosowanym lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, również u kobiet w ciąży – m.in. dlatego, że alternatywy (np. NLPZ) mają udowodnione ryzyko dla płodu. Zbyt kategoryczne stwierdzenia o „powodowaniu autyzmu” mogą – zdaniem ekspertów – przestraszyć ciężarne i skłonić je do niekontrolowanego leczenia bólu czy gorączki, co samo w sobie może być szkodliwe.

Co powinna wiedzieć kobieta w ciąży?

Na dziś oficjalne zalecenia wielu krajów się nie zmieniły:

• paracetamol jest nadal uznawany za lek pierwszego wyboru w razie bólu czy gorączki w ciąży,
• zaleca się możliwie najmniejsze skuteczne dawki przez najkrótszy czas,
• każdorazowo warto skonsultować stosowanie leku z lekarzem prowadzącym ciążę.

FDA zapowiada dalsze analizy i konsultacje publiczne, zanim wprowadzi ostateczne zmiany w etykietach.

Podsumowanie

• Konferencja prasowa w USA i komunikat FDA wywołały falę doniesień, jakoby „udowodniono” związek paracetamolu z autyzmem.
• W rzeczywistości mamy do czynienia z sygnałem z badań obserwacyjnych, który wymaga dalszego potwierdzenia.
• Eksperci apelują, by nie odstawiać leków na własną rękę, lecz decyzje podejmować wspólnie z lekarzem.

PMP

^{Fot. freepik.com
Źródła: FDA, Reuters, AP, Nature}