„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” – recenzja

Leila, bo tak nazywa się główna postać tej powieści, umiera. Shafak opowiada nam o życiu swojej postaci w ciągu tytułowych 10 minut i 38 sekund, próbując wydestylować to, co najważniejsze z czyjegoś istnienia. Całość osadzona jest w Turcji z połowy XX wieku, gdzie Leila mieszka i próbuje żyć, pomimo wszelkich przeciwności losu. Co istotne Leila jest prostytutką, więc z automatu znajduje się na obrzeżach życia w konserwatywnej i religijnej Turcji. Otoczona takimi samymi jak ona wyrzutkami próbuje jednak przetrwać i czerpać radość choćby z więzi międzyludzkich.

Autorka stworzyła piękną opowieść, między innymi o sile przyjaźni. To właśnie ona stanowi w dużej mierze koło napędowe historii, a także fundament na którym Leila może budować swój nowy dom. Autorka pisze nie tylko o współczesnych zmaganiach swojej bohaterki, ale opisuje trudne i bolesne dorastanie w fundamentalnie religijnej rodzinie, gdzie patriarchat ma się więcej niż dobrze; w rodzinie, w której nie ma miejsca na funkcjonowanie w sposób odbiegający od „normy”, a więc rodzinie stanowiącej w dużej mierze główne źródło osób niebinarnych i nieheteroseksualnych.

Pomimo dosyć niekonwencjonalnego pomysłu na fabułę, sama powieść skonstruowana jest klasycznie, ale nie ujmuje jej to świeżości i walorów literackich. Shafak potrafi doskonale manewrować między opowieścią o trybikach wielkiej historii, a jednostkowymi biografiami, nadając jednej i drugiej złożonego wymiaru, pokazując ich wzajemne oddziaływanie na siebie. To także autorka, która z niezwykłym ciepłem i humorem potrafi pisać o sprawach trudnych i bolesnych, nie pozbawiając czytelnika i swoich bohaterów nadziei.

„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” to historia poruszająca i grająca na wielu emocjach odbiorcy. Wielowymiarowa, ale bardzo przystępna, miejscami mroczna, ale w przeważającej części pokazująca poczucie głębszego sensu. Wypełniona poruszającymi scenami i bohaterami, którym chcemy towarzyszyć na kolejnych stronach, z mocnym finałem, zapadającym głęboko w pamięć. Historia nietuzinkowej kobiety oraz jej równie nietuzinkowych przyjaciół, a zarazem przejmująca opowieść o lojalności i sile przyjaźni, naprawdę warta lektury.

Małgorzata Tomaszek
(malgorzata.tomaszek@dlalejdis.pl)

Elif Shafak, „10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2024