„Czarodziej” – recenzja

„Czarodziej” jest powieścią inspirowaną biografią Manna, zdejmującą go z piedestału wielkości, poprzez ukazanie go w codziennych realiach. Tóibín w swojej powieści nakreślił portret artysty, tułacza, brata, męża i ojca zmagającego się z własnymi pragnieniami i ograniczeniami na tle najważniejszych wydarzeń XX wieku. To przekonujący portret z rozbudowaną warstwą obyczajową, która sprawia, że powieść Tóibín wywoła czytelniczą satysfakcję nie tylko u wielbicieli prozy Manna.

Thomas Mann żył 80 lat – był świadkiem dwóch wojen światowych, działalności Hitlera oraz zimnej wojny. Był uczestnikiem tych wydarzeń, wielkim artystą, ale przede wszystkich człowiekiem z krwi i kości. Na trochę ponad 400 stronach, Colm Tóibín postawił sobie za cel, na podstawie dość obszernej bibliografii, opisać historię życia Thomasa Manna. Nie należy więc oczekiwać, że będzie to historia drobiazgowa. I taką też „Czarodziej” nie jest. Autor skupił się na kluczowych momentach życia Manna, zaczynając od jego dzieciństwa. W książce znalazło się oczywiście miejsce na literaturę i sztukę, ale nie zdominowała ona powieści, co z początku może być dla czytelników zaskoczeniem.

Autor skupia się na ukazaniu Thomasa Manna jako człowieka ze wszystkimi jego słabościami, pomyłkami i pragnieniami. Jego powieści pojawią się w książce głównie jako wynik jego pracy lub w towarzystwie konkretnych wydarzeń, które stanowiły dla nich inspirację. Pojawiający się w powieści Tóibína proces twórczy stanowi jedynie część życia zawodowego bohatera. Niewiele jest w powieści także kwestii percepcji jego powieści, nie ma co również doszukiwać się kalendarium jego twórczości. To dobitnie pokazuje, że „Czarodziej” nie jest biografią.

„Czarodzieja” należy docenić jako powieść z całą gamą wyraziście nakreślonych bohaterów. To historia niestroniąca od emocji i trudnych tematów, które na karty powieści przywołują lata życia Manna. Postępowanie Manna w czasie wojen, jego emigracja do Ameryki, bycie Niemcem i ważną postacią literatury światowej, jego powiązania rodzinne z Żydami sprawiają, że „Czarodziej” jest niezwykle ciekawą historią, stanowiącą swego rodzaju przekrój wydarzeń rozgrywających się pod koniec XIX wieku oraz w pierwszej połowie XX wieku. To opowieść o człowieku, który wiele widział i wiele przeżył, choć nie należał do najbardziej towarzyskich osób. Posiadanie szóstki dzieci sprawiło, że dyskusji miał jednak w domu wiele.

„Czarodziej” to ciekawa historia stanowiąca przekrój życia Manna oraz epoki, w której przyszło mu żyć. Nie trzeba być fanem literatury stworzonej przez Manna, żeby z lektury książki napisanej przez Tóibína czerpać przyjemność. Barwni bohaterowie, oddanie realiów epoki, oparcie historii na faktach i obranie za głównego bohatera ciekawej postaci, która wiele widziała i wiele przeżyła sprawiają, że „Czarodziej” jest intrygującą i wartą uwagi lekturą, niestroniącą od emocji.

Alicja Figarska
(alicja.figarska@dlalejdis.pl)

Colm Tóibín, „Czarodziej”, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań, 2022.