„Dewajtis” – recenzja

„Dewajtis” to umiejscowiona na Żmudzi historia zaściankowo - dworska podobna do wydanej w podobnym czasie epopei nadniemeńskiej Elizy Orzeszkowej. Tam życie bohaterów obraca się wokół jednej tylko sprawy: dziedzictwa i tożsamości. Śmierć despotycznego ojca przynosi młodemu Markowi Czertwanowi nowy ciężar. Jako najstarszy ma od teraz zająć się dodatkowo majątkiem Poświcie, który został postawiony przez jego zaginionego przyjaciela Kazimierza Orwida. Posłuszeństwo Żmudzina nie pozwala mu na to, aby sprzeciwić się woli ojca. Staje się to dla niego wyrokiem rujnującym chęć ułożenia sobie samodzielnego życia.

Los Marka zostaje odmieniony, gdy pojawia się wiadomość o odnalezieniu w Ameryce Ireny Orwid, jedynej córki zmarłego tam tragicznie Kazimierza. Marek zapragnął tylko przekazać jej tę spuściznę i zająć się w końcu własnym życiem. Los jednak staje mu na drodze i nie pozwala zrzec się całkiem opieki nad Poświciem. Dla osób, które nie znały wcześniej tej historii może być to niezwykła opowieść i przyjemność zapoznania się właśnie z tą książką. Można powiedzieć, że jest to powieść o honorze, wierności dla własnych ideałów i przywiązaniu do ojczystej ziemi. Akcja toczy się w drugiej połowie XIX wieku na Żmudzi, gdzie żyje ludność, która nadal wierzy w pogańskie wierzenia i legendy. To tutaj właśnie rośnie stary dąb, czyli tytułowy Dewajtis. Z jednej strony strzeże on porządku moralnego, ale jest także dobrym przyjacielem dla wrażliwych dusz, które szukają w nim tego czego nie mogą odnaleźć wśród ludzi. Sam tytułowy bohater, czyli Marek niejednokrotnie może nam imponować swoją pracowitością. Nie miał on łatwego życia, gdyż jako młody chłopak stracił matkę. Fabuła jest bardzo wciągająca i pełna niezwykłych zwrotów akcji, interesujące i wyraziste są także kreacje bohaterów. Zaskakują tutaj także żywe i naturalne dialogi oraz plastyczne opisy natury.

„Dewajtis” jest wyjątkowo piękną opowieścią o miłości do ojczyzny, do ziemi i przyrody napisana estetycznym językiem. Zdecydowanie wciągnie nas swoim klimatem i różnorodnością emocji. Jest to klasyczna polska powieść, która niejednokrotnie nas wzruszy i chwyci za serce. Należy też wspomnieć o tym, że ostatnio ta pozycja doczekała się swojej ekranizacji i dzięki temu mogliśmy śledzić losy bohaterów tej powieści na ekranie. Myślę, że dla osób, które nie znały wcześniej powieści lub chcą ją przeżyć ponownie serial będzie doskonałym uzupełnieniem tej historii. Książka ta daje nam możliwość na przeniesienie się w czasie do tych niezwykłych i urokliwych terenów jakimi była w minionych latach Żmudź.

Ewelina Makoś
(ewelinamakos@dlalejdis.pl)

Maria Rodziewiczówna, „Dewajtis”, Wydawnictwo MG, Kraków, 2023.