Niedożywienie u pacjentów onkologicznych

Według badania Ipsos¹ przeprowadzonego na zlecenie Nutricia – producenta żywności specjalnego przeznaczenia medycznego – 64% europejskich pacjentów cierpiących na nowotwór doświadcza problemów z jedzeniem i odżywianiem w wyniku choroby lub procesu jej leczenia. Tymczasem odpowiednie odżywienie organizmu może korzystnie wpływać na rezultaty stosowanej terapii i rekonwalescencję.

Światowy Dzień Walki z Rakiem ma na celu edukowanie i podnoszenie świadomości ludzi na temat choroby nowotworowej. Jak wynika z badań, w tym również z badania „Rola żywienia w leczeniu raka”¹, jednym z problemów, z którym zmagają się pacjenci onkologiczni jest niedożywienie. – Problemy z odżywianiem dotyczą znacznej większości chorych (64%) i wymagają niezwłocznych działań. Wyniki badań pokazują, że oprócz dolegliwości fizycznych, niedożywienie generuje także niepokojące problemy psychiczno-społeczne, np. poczucie smutku, rezygnacja ze spotkań z ludźmi czy z dotychczasowego hobby – wskazuje Artur Ludwiczak, prezes zarządu Nutricia Polska. Jak wynika z badania Ipsos Cancer Study¹ przeprowadzonego na zlecenie Nutricia, wskaźnik osób, które uważają, że rola odżywiania w trakcie choroby i w okresie rekonwalescencji jest ważna, prezentuje się optymistycznie – wynosi 83%, a dla Polski 93%¹. Jednak tylko 1 na 3 badanych w Europie wie, czym jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (inaczej żywność medyczna). W Polsce jeszcze mniej – 1 na 4 osoby¹. – Świadomość w zakresie istotności odżywiania w chorobie okazuje się być wysoka, natomiast nie przekłada się jednoznacznie na codzienne postępowanie. Właśnie dlatego Nutricia niezmiennie podejmuje się inicjatyw mających na celu dbanie o odpowiednie odżywienie pacjentów. Pomóc w tym może żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, natomiast musimy pamiętać, że ostateczna decyzja o wprowadzeniu jej do diety pacjenta należy do lekarza – dodaje Ludwiczak.

Konsekwencje niedożywienia
Kwestia stanu odżywienia pacjentów, w tym chorych onkologicznie, jest poruszana i analizowana od lat. Badania z 2015 r. wykazały, że objawy niedożywienia lub wyniszczenia organizmu występowały u 30-85% pacjentów cierpiących na raka, a w 5-20% przypadków wyniszczenie było bezpośrednią przyczyną zgonu². W 2023 r. 64% przebadanych przez Ipsos Europejczyków, w tym 71% Polaków³ przyznało, że w trakcie choroby miewa problemy związane z jedzeniem i odżywianiem, co w konsekwencji może skutkować pogorszeniem stanu odżywienia. Może ono przyczynić się m.in. do częstszego występowania powikłań⁴, zwiększenia ryzyka wystąpienia zakażeń i odleżyn, obniżenia jakości życia, zmniejszenia tolerancji stosowanej terapii, co może prowadzić do jej wydłużenia lub przerwania, wydłużenia czasu rehabilitacji⁵, a także częstotliwości hospitalizacji i dłuższego pobytu w szpitalu⁶. Jednym z objawów niedożywienia jest często utrata masy ciała. Według badania Ipsos, w Europie doświadcza jej 61% pacjentów onkologicznych, z czego więcej niż połowa (57%) traci na wadze ponad 10% masy swojego ciała⁷. W Polsce jest takich osób najwięcej – 75%, przy czym 64% traci więcej niż 10% swojej dotychczasowej masy ciała⁷.

Z chorobą nowotworową wiąże się wiele trudności, które się na siebie nakładają i wpływają na codzienne życie. Problemy dotyczące zdrowia psychicznego, aktywności fizycznej, udziału w życiu społecznym czy odżywiania, dotykają ciepiących na choroby onkologiczne Polaków częściej niż mieszkańców innych przebadanych krajów Europy⁷.

Rola odpowiedniego odżywienia organizmu
Najwięcej uczestników badania Ipsos chorowało lub choruje na raka piersi, skóry oraz prostaty⁷. Jak wynika ze statystyk, rak piersi jest najczęstszy wśród pacjentek onkologicznych zarówno w UE, jak i w Polsce, a rak prostaty wśród Europejczyków oraz Polaków, przy czym w przypadku tych drugich, równie częsty jest rak płuc⁸. Świadomość o znaczeniu żywienia w chorobie i styczność z żywnością medyczną nie są jednak wprost proporcjonalne do dużej liczby chorych. Alarmujący jest fakt, że 19% cierpiących na raka prostaty uważa, że rola żywienia w ich leczeniu nie jest zbyt ważna (najwięcej w porównaniu do chorujących na inne typy nowotworów) oraz że 15% chorujących na raka skóry sądzi, że nie jest ona ważna w ogóle (najwięcej w porównaniu do chorujących na inne typy nowotworów)⁷.

Jak pokazują badania, odpowiednie odżywienie organizmu pozytywnie wpływa na proces leczenia nowotworu i rekonwalescencji⁷. Szansą na podniesienie jakości żywienia pacjentów niedożywionych lub zagrożonych niedożywieniem jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego oferowana przez Nutricię, w tym żywność do podaży doustnej oraz dojelitowej. Firma zapewnia pacjentom również sprzęt do podaży żywienia dojelitowego oraz usługę żywienia dojelitowego w warunkach domowych, a także prowadzi liczne działania edukacyjne w tym zakresie. – Chcemy wykorzystywać swoją pozycję lidera wśród producentów żywności medycznej w Polsce do ciągłego edukowania pacjentów, ich opiekunów i całego społeczeństwa o tym, jak ważną rolę odgrywa żywienie w trakcie leczenia. Robimy to m.in. poprzez kampanie edukacyjne, jak np. „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą” realizowaną przez Fundację Nutricia. Chcemy też jak najlepiej odpowiadać na potrzeby pacjentów, dlatego stale monitorujemy sytuację osób chorych, np. przeprowadzając badania, aby jak najlepiej poznać ich potrzeby – podkreśla Artur Ludwiczak. Zważywszy na fakt, że w Polsce najczęstszym źródłem pozyskiwania informacji o żywieniu, a także o żywności medycznej są samodzielne poszukiwania (odpowiednio 49% i 41%⁹), działania edukacyjne i informacyjne na ten temat są cały czas potrzebne. W badaniu Ipsos Cancer Studies znaczna większość pacjentów, którym lekarz zalecił spożywanie produktów do żywienia medycznego deklaruje, że odczuwa ich pozytywne działanie, takie jak: wsparcie podczas leczenia – 85%, odzyskanie energii – 83%, zmniejszenie obaw dotyczących jedzenia– 77% (wśród ankietowanych Polaków wartości we wszystkich tych trzech kategoriach przekraczają 90%)⁹. Mimo to, po żywność medyczną sięga zaledwie 32% respondentów z Polski⁹.

Produkty do żywienia dojelitowego z Polski
Dzięki wartej 230 mln zł inwestycji, znane dotąd z produktów dla niemowląt i małych dzieci zakłady produkcyjne Nutricia w Opolu, rozpoczną działalność w zupełnie nowym obszarze produktów do żywienia dojelitowego, które były dotychczas importowane. Tym samym firma rozszerzy swoją rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego kraju oraz polskich pacjentów. Będzie także jedyną firmą na rynku żywienia dojelitowego, której produkty powstają lokalnie w Polsce. Są one przeznaczone dla pacjentów, którzy nie są w stanie przyjmować pokarmów drogą doustną, przez co nie są w stanie pokryć zapotrzebowania swojego organizmu na składniki odżywcze. Korzystają z nich m.in. pacjenci onkologiczni z nowotworami zlokalizowanymi w obrębie głowy i szyi lub górnego odcinka przewodu pokarmowego.

¹ Badanie “Nutrition in cancer care” zostało przeprowadzone w okresie 21.07-28.08.2023 na próbie 700 respondentów, chorych na raka obecnie (n=270) lub w przeszłości (n=430, ostatnie leczenie zastosowane 5 lat temu) za pomocą kwestionariusza online. Pacjenci pochodzą z 7 krajów (100/kraj) tj. Francja, Hiszpania, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Holandia oraz Polska.
² Kłęk S, Jankowski M, Kruszewski WJ, Fijuth J, Kapała A, Kabata P, Wysocki P, Krzakowski M, Rutkowski P. Standardy leczenia żywieniowego w onkologii. Onkol Prak Klin 2015; 11(4):173-190.
³ Badanie “Nutrition in cancer care” przeprowadzone przez Ipsos Cancer Study na zlecenie Nutricia, sierpień 2023 r.
⁴ Fukuda Y., l. Prevalence of malnutrition among gastric cancer patients undergoing gastrectomy and optimal preoperative nutritional support for preventing surgical site infections. Ann Surg Oncol 2015; 22(3):778-785.
⁵ Martin L. et al. Diagnostic criteria for the classification of cancer-associated weight loss. J Clin Oncol. 2015;1;33(1):90-9
⁶ Planas M. et al. Prevalence of hospital malnutrition in cancer patients: a sub-analysis of the PREDyCES study. Support Care Cancer 2016; 24(1):429–435.
⁷ Badanie “Nutrition in cancer care” przeprowadzone przez Ipsos Cancer Study na zlecenie Nutricia, sierpień 2023 r.
⁸ OECD (2023), Krajowe profile dotyczące nowotworów: Polska 2023, EU Country Cancer Profiles, OECD Publishing, Paris,
https://doi.org/10.1787/aab579a7-pl.
⁹ Badanie “Nutrition in cancer care” przeprowadzone przez Ipsos Cancer Study na zlecenie Nutricia, sierpień 2023 r.
¹⁰ Nutricia za Nielsen, Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska z Dyskontami (Food), sprzedaż wartościowa w okresie od marca 2019 do lutego 2020 w kategorii Żywność dla dzieci (kategoria rozumiana jako suma certyfikowanych: kaszek, deserów, napojów, przekąsek, mlek modyfikowanych oraz obiadków i zupek dla dzieci do 3 roku życia).
¹¹ IQVIA, NFZ, Badanie „Żywienie dojelitowe w szpitalach” zrealizowane przez PEX PharmaSequence (2018).

Fot. Nutricia
Informacja prasowa