„Uratował dziecko – i został pozwany?” Skąd biorą się takie historie i dlaczego w nie wierzymy

Fake news w przebraniu emocji

Tego rodzaju historie działają na wyobraźnię. Zawierają wszystko, co budzi reakcję: dramatyczne wydarzenie, bohaterski czyn, niesprawiedliwość i szokujący finał. To idealny materiał do tworzenia wiralowych treści – krótkich filmów, które w kilka godzin potrafią zdobyć miliony wyświetleń.

Problem w tym, że żadne rzetelne medium amerykańskie nie opisało podobnego zdarzenia. Nie ma nazwisk, miasta, daty ani dokumentów sądowych. Wszystko wskazuje na to, że jest to kolejny internetowy mit, skonstruowany tak, by wyglądał jak prawdziwa wiadomość.

Twórcy takich nagrań często wykorzystują fragmenty filmów z innych sytuacji, tworzą realistyczne opisy i nagłówki, by zwiększyć wiarygodność. Internetowe „newsy” tego typu rozprzestrzeniają się szybciej niż dementi, bo ludzie chętniej udostępniają to, co ich porusza, niż to, co sprowadza emocje na ziemię.

Dlaczego w to wierzymy

Psychologowie tłumaczą, że fake newsy działają, bo odwołują się do emocji i wartości – w tym przypadku do poczucia sprawiedliwości i empatii. Gdy słyszymy, że ktoś, kto uratował dziecko, został za to ukarany, natychmiast budzi się w nas sprzeciw. Nie analizujemy faktów – reagujemy sercem.

Zjawisko to ma nawet swoją nazwę: „moral outrage clickbait” – treści tworzone po to, by wywołać moralne oburzenie i zwiększyć zaangażowanie w komentarzach.

Jak jest naprawdę w USA

W rzeczywistości amerykańskie prawo wcale nie sprzyja takim absurdalnym pozwom. W większości stanów obowiązują tzw. Good Samaritan laws – przepisy chroniące osoby, które udzielają pomocy w nagłych wypadkach. Chronią one ratowników, przypadkowych świadków i każdego, kto działa w dobrej wierze, przed pozwami o skutki niezamierzonego uszkodzenia ciała, jeśli nie działał z rażącym zaniedbaniem.

Innymi słowy: ktoś, kto złapie spadające dziecko, nie ponosi odpowiedzialności za złamaną rękę, jeśli jego intencją było uratowanie życia. Taki pozew – gdyby w ogóle został złożony – zostałby prawdopodobnie oddalony już na etapie wstępnym.

Dlaczego warto sprawdzać, zanim udostępnimy

Historie takie jak ta to doskonały przykład, jak łatwo w dobie mediów społecznościowych pomylić emocje z faktami. Wystarczy chwytliwy tytuł, kilka dobrze dobranych zdjęć i głos lektora, by stworzyć iluzję prawdziwego reportażu.

Zanim jednak klikniemy „udostępnij”, warto zadać sobie kilka pytań:

• Czy wiadomo, gdzie i kiedy to się wydarzyło?
• Czy podano nazwiska i źródła?
• Czy informacje potwierdzają renomowane media?
• Czy nie brzmi to zbyt sensacyjnie, by było prawdziwe?

W większości przypadków odpowiedzi na te pytania szybko pokazują, że mamy do czynienia z mitem – takim, który został stworzony po to, by budzić emocje, a nie informować.

Podsumowanie

Historia „bohatera, który został pozwany za uratowanie dziecka”, to prawdopodobnie kolejny fake news, idealnie skrojony pod algorytmy TikToka i Facebooka.
Nie wydarzyła się naprawdę, ale świetnie pokazuje, jaką moc ma narracja, która odwołuje się do naszych emocji.

W świecie, w którym każdy z nas jest potencjalnym wydawcą informacji, warto pamiętać o jednej zasadzie: nie wszystko, co wywołuje oburzenie, jest prawdą.

PMP

@user3620273554952 Thieves have stolen “priceless” jewelry from the Louvre in Paris, the world’s most-visited museum, in an audacious seven-minute raid, the French interior minister has said. #cnn #news #paris #france #louvremuseum ♬ original sound - tainanlo205