Są takie chwile, które są decydujące w dziejach narodów, społeczeństw, państw, a także w dziejach kultury. Nie ulega wątpliwości, że takim momentem w historii sztuki europejskiej był III wiek, kiedy to chrześcijanie rozdarci między ikonoklazmem ortodoksji żydowskiej a wielką kulturą grecko-rzymską wybrali Grecję i Rzym. Gdyby wtedy zdecydowali się na inny wybór, nie mielibyśmy w następnych kilkunastu wiekach tak wspaniałej sztuki europejskiej. Marcin Libicki w swojej książce analizuje, jakie relacje zachodziły pomiędzy kościołem chrześcijańskim pierwszych wieków i sztuką. Śledzi jej rozwój od pierwszych zabytków chrześcijańskich do wspaniałych budowli sakralnych Rawenny i Konstantynopola.
Warto zaznaczyć, ze książka została podzielona na szesnaście rozdziałów. Pierwszy z nich dotyczy samych początków wiary chrześcijańskiej oraz Jezusa Chrystusa. Kolejny skupia się na Palestynie, Rzymie oraz narodzinach Kościoła. Trzeci rozdział to przedstawienie takiej postaci jak św. Paweł, a także Soboru Jerozolimskiego oraz losów apostołów. Czwarty rozdział dotyczy pierwszych prześladowań, a piąty dalszego rozwoju Kościoła. Następny rozdział skupiony już jest na pierwszych zabytkach sztuki chrześcijańskiej, jej zwolennikach przeciwnikach. Siódmy rozdział dotyczy kryzysu Cesarstwa, a ósmy rzeźby sarkofagów w III wieku. Kolejne rozdziały skupiają się na życiu zakonnym, schizmach, synodach, soborach i przedstawieniu kolejnych rzeźb w IV i V wieku. W dwunastym rozdziale możemy zapoznać się z architekturą chrześcijańską i jej zdobieniami, a w trzynastym z teologami i herezjami. Ostatnie trzy rozdziały natomiast opisują Bizancjum i podział państwa, dotyczą architektury i malarstwa oraz przedstawiają wielkie dzieło Hagia Sophię, Konstantynopol i pokazują upadek Rzymu.
„Kościół i sztuka chrześcijańska pierwszych wieków” to bardzo elegancko wydana książka, która z pewnością zainteresuje niejednego czytelnika. Dodatkowo umieszczone w niej zdjęcia budynków i przykładów sztuki chrześcijańskiej zachęcają szczególnie do tej lektury. Pozycja ta będzie z pewnością doskonała dla osób interesujących sie historią i sztuką chrześcijańską. Myślę jednak, że również dla pozostałych czytelników może być ona miłym zaskoczeniem gdyż zawiera wiele cennych i interesujących informacji w tym zakresie.
Ewelina Makoś
(ewelina.makos@dlalejdis.pl)
Marcin Libicki, „Kościół i sztuka chrześcijańska pierwszych wieków”, Wydawnictwo Zysk i S-ka , Poznań 2022.