„Nie zostawaj influencerem” – recenzja

Jan Kochanowski tworzył w okresie renesansu, czyli w epoce, która bez dwóch zdań była spokojniejsza niż ta, w której żyjemy my. Mogłoby się wydawać, że XXI w. jest wspaniały pod wieloma względami – wszakże mamy nieograniczony dostęp do wiedzy; do rozmów, które możemy prowadzić z najdalszych zakątków świata; do gier, filmów, produktów i wszelkiego rodzaju rozrywek. Wiele faktów jednak wskazuje na to, że wcale taki nie jest. Jestem świeżo po lekturze książek Nicholasa Kardarasa („Dzieci Ekranu” i „Cyfrowe szaleństwo”), z których – w dużym skrócie – jasno wynika, że wraz ze wzrostem technologii obniża się kondycja społeczeństwa i to pod każdym względem. Oczywiście pierwsze skrzypce grają media społecznościowe, które nie dość, że polaryzują nasze poglądy (wszystko musi być biało – czarne), sztucznie nakręcają spiralę dopaminową, to na dodatek uzależniają poczucie własnej wartości od otrzymywanych lajków czy komentarzy pod zdjęciami. To z kolei prowadzi do radykalizacji, zaburzeń osobowości, uzależnień, depresji i poczucia niespełnienia, bezsensowności. I o ile w czasach Kochanowskiego „zacność, uroda, moc, pieniądze, sława” tylko przemijały, tak w naszych czasach są przyczyną psychicznych chorób i wielu przedwczesnych śmierci.

W ten nurt sprzeciwiający się wszechobecnym mediom społecznościowym pięknie wpisuje się książka Janka Strojnego „Nie zostawaj influencerem”. Janek Strojny, znany w mediach społecznościowych jako Janek, jest byłym, już, influencerem. W swojej książce „Nie zostawaj influencerem” opowiada o swoim mezaliansie z mediami społecznościowymi, a przede wszystkim – o skutkach, które niesie za sobą ten, mogłoby się wydawać, „niewinny romans”.

Janek był chłopakiem podobnym do wszystkich innych. „Chłopak z sąsiedztwa, z którym każdy chciałby się zakolegować. Ani nie za mądry, ani nie za głupi – baczny obserwator rzeczywistości. Koleś w kolorowych czapeczkach, jakiego mijasz codziennie: zimą były to beanie, a latem pomarańczowa czapka z daszkiem”. Ja sam jednak twierdzi – miał kluczową umiejętność, której nie mieli inni. „Wiedziałem, jak zmontować dobry pionowy film o długości jednej minuty. Taki filmik był kluczem do sukcesu, bo pojawił się szybko we wszystkich serwisach.” Janek w błyskawicznym tempie zaczął zyskiwać popularność i rzesze obserwatorów; stał się internetową żyłą złota, chodzącą reklamą. Jego filmy miały po 80 milionów wyświetleń. Miał sławę. Pieniądze. Wpływy. Co zatem mogło pójść nie tak?

„Nie ma rzeczy, której influencer nie zrobi dla zasięgów. Zasięgi są wszystkim: matką, ojcem, przyjacielem, kochankiem, kochanką, fetyszem czerwonej podwiązki, tłustym łososiem w sushi, słońcem na twarzy, kokainą w cukiernicy i blantem od najlepszego dilera spod bloku.” Janek bez owijania w bawełnę opowiada o ludziach, którzy aby zdobyć zasięgi, potrafili się samookaleczyć; którzy potrafili oszukiwać swoich bliskich; okłamywać obserwatorów. Z rozbrajającą szczerością dzieli się swoją historią; opowiada jak tworzył swój wizerunek w sieci (zupełnie inny od tego, kim jest w rzeczywistości); jak zdobywał kolejne zlecenia i wreszcie  - jak bezduszny okazał się świat, w którym zatracił się bez reszty. Pokazał, że w influencerskim świecie człowiek jest tyle wart, ile może zarobić. A zarabia ten, kto ma układy; kto potrafi, bez mrugnięcia okiem, wyrzec się najzwyklejszych zasad przyzwoitości.

„Miłe złego początki, ale koniec żałosny” – tak słowami innego wybitnego pisarza, Ignacego Krasickiego, można podsumować historię Strojnego. Uważam, że ta książka to świetna lekcja, którą powinni odrobić i współcześni nastolatkowie, i ich rodzice. Przeraża, smuci, ale też odczarowuje „magiczny” i niedostępny dla maluczkich świat influencerów. Pokazuje, że pod splendorem, kasą i bezgraniczną miłością fanów znajduje się warstwa niezłego gówna.

Anna Stasiuk
(anna.stasiuk@dlalejdis.pl)

Janek Strojny, „Nie zostawaj influencerem”, Znak, Kraków, 2024.