„Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek” – recenzja

Zygmunt August jako ostatni z Jagiellonów nie doczekał się potomków i zakończył historię polsko - litewskiej dynastii. Została jedynie siostra Anna, której nie zdecydowano się jednak powierzyć korony i w ciągu roku spisano Pacta Conventa, wysyłając propozycję pretendentowi, który przyjechał, założył koronę i po roku uciekł. Panowie zawołali sejm, gdzie wybrano kandydata na króla. Mimo tego, że był to dobry wybór, to niestety ostatni. Na kartach Rzeczpospolitej Obojga Narodów pojawia się nam obraz wielu błędów jakie popełnili nasi przodkowie. Autor w tej książce dokładnie je wymienia przedstawiając na nie dowody i fakty. Brak reform z jednej strony fanatyzm, a z drugiej bezwład, brak strategicznych koncepcji i brak ustalenia hierarchii potrzeb zniszczyły dotychczasowy porządek.

Książka ta nie jest podręcznikiem, ale esejem o początkach Rzeczpospolitej Obojga Narodów i stanowi doskonały wstęp do historii Polski z tego okresu. Autor potrafi podkreślać ważne momenty w historii, a także przedstawiać decyzje, które doprowadziły do upadku. Książka to jest bardzo dobra, ale również smutna. Rozpoczyna się od wyboru elekcyjnego króla i rocznego panowania Henryka Walezego. Po jego ucieczce następują dobre czasy duetu Batory- Zamojski, które można określić jako najlepszy czas Rzeczypospolitej w tej książce. Zamoyski swoją karierę rozpoczynał jako doskonały polityk, a skończył jako genialny polityk- żołnierz. Po śmierci Batorego rozpoczęły się tragiczne dla Polski czasy panowania Wazów. W tej powieści dużo jest także o dynastii Rurykowiczów, poznamy Żółkiewskiego, Chodkiewicza, Radziwiłłów, Sobieskich, Ossolińskich. Dowiemy się jak wyglądała sytuacja z Ukrainą i poznamy wiele faktów o Chmielnickim. Jak w każdej poprzedniej części tutaj także znajduje się mnóstwo faktów historycznych, wiele jest spraw do przemyślenia, które z pewnością każdy miłośnik historii doceni. Jest to skarbnica wiedzy historycznej przekazana w prostej formie mimo tego, że tak wielu informacji nie sposób zapamiętać. Jednak dzięki tej lekturze możemy otrzymać pewien zarys przyczyn końca potęgi Rzeczypospolitej. Nie jest to łatwa lektura, ale bardzo wartościowa i pasjonująca z którą warto się zdecydowanie zapoznać.

Ewelina Makoś
(ewelina.makos@dlalejdis.pl)

Paweł Jasienica, „Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek”, Wydawnictwo MG, Kraków, 2024.