„Kobiety z Ravensbrück” - recenzja

Ravensbrück to miejsce, gdzie zbudowano jedyny obóz pracy przeznaczony tylko dla kobiet. Kilkadziesiąt tysięcy więźniarek straciło tam życie. W większości były to Polki, przypisane do kategorii „politycznych”. Praca ponad siły, poniżanie, kary cielesne, egzekucje, a w końcu bestialskie eksperymenty oraz tworzenie aparatu opresji i włączanie w niego samych więźniarek.

Sarah Helm wykonała ogrom pracy, by dotrzeć do „ocalonych” i odtworzyć warunki panujące w obozie w Ravensbrück. Razem z autorką widzimy tworzący się tam ruch oporu, który nie polega na jawnej walce z wrogiem, ale konspiracyjnej dywersji. Szokuje fakt, że z pracy więźniarek korzystały największe, znane do tej pory, niemieckie marki. Głód, choroby, śmierć i sadyzm nie pozbawiły jednak uwięzionych kobiet nadziei, która dawała im siłę, by przetrwać i mimo że warunki polityczne sprawiły, że o ich dramacie wszyscy woleliby zapomnieć, to prawda w końcu wyszła na jaw.

Wspomnienia więźniarek pozbawione są taniego sentymentalizmu i nadmiernej ckliwości, często natomiast uderza precyzja z jaką opowiadają o przeszłości i obozie, który w dużym stopniu zabrał im młodość i dziecięce marzenia. Wszystkie mają jeden cel: opowiedzieć o tym, co ich spotkało i nie dopuścić, by kiedykolwiek się to powtórzyło. Agresji strażników, szyderstwom i brakowi szacunku do życia ludzkiego przeciwstawiono solidarność więźniarek, spryt i empatię, choć naturalnie zdarzały się „czarne owce”. Obóz pracy, który faktycznie był obozem śmierci odarł z człowieczeństwa około 130 tysięcy kobiet różnych narodowości i warto wysłuchać relacji tych, które przeżyły. Opozycjonistki, „króliki”, o których istnieniu nikt nie miał się dowiedzieć, komunistki, prostytutki, wyznawczynie Jehowy oraz pospolite przestępczynie: one wszystkie chciały przetrwać w Ravensbrück. Dla mnie ta książka to prawdziwe świadectwo historyczne, mocny akcent, warty przeczytania, zapamiętania i polecania. Zmusza do myślenia, porusza serce i aktywuje człowieczeństwo.

Anna Wasyliszyn
(anna.wasyliszyn@dlalejdis.pl)

Sarah Helm, „Kobiety z Ravensbrück” , Warszawa, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2017