„Oddział chorych na Rosję” – recenzja

To opowieść o współczesnej Rosji, której społeczeństwo żyje w cieniu putinowskiego autorytaryzmu. Autor, dziennikarz z dużym doświadczeniem w pracy na terenie postradzieckim, kreśli obraz kraju rozdartego pomiędzy skrajną biedą a imperialnymi ambicjami. Benedyczak ukazuje Rosjan jako naród, który, jak pisze, zgodzi się na każde szaleństwo swoich przywódców w zamian za choćby iluzoryczną potęgę. To niezwykle ostra, miejscami wręcz brutalna, diagnoza społeczeństwa trawionego przez liczne „choroby”.

„Oddział chorych na Rosję” motywuje do zadania sobie pytania: jak to możliwe, że kraj, w którym 22% ludzi nie ma w domu toalety, straszy cały świat bronią atomową? To pytanie stanowi klucz do zrozumienia istoty rosyjskiego paradoksu, który autor analizuje z różnych perspektyw – politycznej, społecznej i kulturowej. Kuba Benedyczak podważa przyjęte na Zachodzie stereotypy dotyczące Rosji i Rosjan, oferując alternatywne spojrzenie na kraj, który dla wielu pozostaje tajemnicą.

Jednym z najciekawszych wątków książki jest analiza rosyjskiego społeczeństwa, które autor porównuje do narkomanów uzależnionych od kokainy. W tym kontekście „kreską” staje się imperialna potęga, której Rosjanie nie chcą się wyrzec, nawet jeśli ceną jest życie w ubóstwie w reżimowej rzeczywistości. Benedyczak kreśli obraz narodu gotowego poświęcić własny dobrobyt i wolność w imię wielkości, którą obiecują im przywódcy. Ten aspekt książki pokazuje, jak głęboko zakorzenione są w Rosjanach poczucie misji imperialnej i przekonanie o wyjątkowości ich kraju.

Autor szczegółowo analizuje też siedem „głównych chorób”, na które cierpią Rosjanie, co jest kluczowym elementem narracji. Każda z tych chorób dotyczy innej sfery życia społecznego i politycznego – od mentalności kolektywnej, przez wszechobecną korupcję, po patriarchalny model rodziny. Te „choroby” autor omawia z różnych perspektyw. Dzięki temu książka oferuje pełniejsze spojrzenie na rzeczywistość Rosji, w której – jak sugeruje Benedyczak – nie ma miejsca na prawdziwą wolność jednostki.

Interesująca jest także perspektywa, z jakiej autor przygląda się kobietom w Rosji. Benedyczak opisuje model kobiety, który przetrwał w społeczeństwie rosyjskim mimo zmieniających się czasów. To tylko jeden z wielu przykładów, w jaki sposób autor ukazuje złożoność i paradoksy współczesnej Rosji.

„Oddział chorych na Rosję” to książka, która z jednej strony fascynuje swoją odwagą i bezkompromisowością, z drugiej zaś zmusza do refleksji nad mechanizmami władzy i wpływem, jaki wywiera ona na społeczeństwo. Autor nie boi się trudnych tematów – krytykuje zarówno putinizm, jak i mentalność przeciętnych Rosjan, którzy jego zdaniem pozwolili na to, by władza odebrała im godność i wolność.

Ta opowieść nie tylko dostarcza czytelnikowi wiedzy o współczesnej Rosji, ale także zmusza do zadawania pytań o przyszłość tego kraju. Benedyczak w swojej narracji nie daje łatwych odpowiedzi – pokazuje, jak skomplikowanym tworem jest współczesna Rosja, w której nowoczesność miesza się z tradycją, a imperialne ambicje zderzają się z rzeczywistością biedy i upadku społecznego.

To książka, która z pewnością nie pozostawi czytelnika obojętnym.

Alicja Moskwa
(alicja.moskwa@dlalejdis.pl)

Kuba Benedyczak, „Oddział chorych na Rosję”, Znak Literanova, 2024