„Wspomnienia cesarsko-królewskiej guwernantki” - recenzja

Opublikowane po raz pierwszy w 1915 roku „Wspomnienia cesarsko-królewskiej guwernantki” to kilkusetstronicowy zapis wspomnień pewnej cenionej, angielskiej nauczycielki domowej. Jakie były dokładnie jej personalia — nie wiadomo. Najprawdopodobniej nosiła imię Małgorzata, a pierwszą literą jej nazwiska było T lub F.  Z jej wspomnień możemy się dowiedzieć, że dane jej było przez kilka lat uczyć języka angielskiego Wandę Badeni — córkę polskiego hrabiego i polityka. Kolejną jej nietuzinkową  podopieczną była arcyksiężniczka Elżbieta Maria Habsburg, córka następcy tronu Rudolfa Habsburga, wnuczka cesarza Franciszka Józefa.

Dzięki zmysłowi obserwacji i spostrzegawczości autorki, chęci utrwalenia różnorodnych doświadczeń oraz przywiązywaniu dużej wagi do szczegółów, czytelnik zyskuje wgląd w świat  wyższych sfer końca XIX i początku XX wieku. Jest więc naprawdę, o czym czytać. Panna M. chętnie opisuje codzienne życie członków rodzin, u których była zatrudniona, ich domy, swoje zajęcia, odwiedzane miejsca, przyrodę, otoczenie. Publikację ubogacają listy oraz liczne fotografie, dzięki czemu jeszcze bardziej można wczuć się w klimat epoki. Atutem książki jest autentyzm, lekki, ale bogaty język wspomnień oraz obecny w tekście humor. Docenić także warto to, że panna M. zawsze z ogromnym szacunkiem i kulturą opisuje swoich pracodawców, starając się wzorowo wykonywać swoje obowiązki.

Dzięki temu, że autorka towarzyszyła nie tylko na co dzień, ale i od święta swoim podopiecznym w przeróżnych sytuacjach, jej pamiętnik to niezwykle cenne źródło wiedzy i to zarówno o życiu polskiej arystokracji na kresach, jak i o austriackiej rodzinie cesarskiej. Talent do zapisywania myśli przez angielską nauczycielkę domową sprawia, że jej wspomnienia czyta się szybko i z zainteresowaniem. „Wspomnienia cesarsko-królewskiej guwernantki” to jedna z tych lektur, które poszerzają wiedzę historyczną i kulturową, zapadają w pamięć, pozwalają przenieść się w czasie. Kto sięgnie po publikację wydawnictwa Zysk i S-ka, odkryć może wspaniałą, pamiętnikarską perełkę; świat, który może go zaintrygować. Polecam.

Iwona Trojan
(iwona.trojan@dlalejdis.pl)

Dzieło anonimowe, „Wspomnienia cesarsko-królewskiej guwernantki”, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań, 2024.